Wacław Uruszczak. Fot. PAP Serwis Wideo
W październiku 1468 r. odbył się w Piotrkowie sejm walny koronny, w którym poza królem i senatorami wzięli udział posłowie ziemscy wybrani na sejmikach – przypomniał w rozmowie z PAP historyk prawa prof. Wacław Uruszczak z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zdaniem prof. Uruszczaka w okresie panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492) ukształtowała się instytucja dwuizbowego parlamentu złożonego z trzech stanów: króla, członków rady królewskiej (senatorów) oraz posłów. Ci ostatni zostali wybrani na mocy decyzji króla podczas obrad sejmików powiatowych zbierających się w całym Królestwie Polskim.
„Kronikarze tacy jak Jan Długosz, Marcin Bielski, Marcin Kromer stwierdzali, że od tego czasu posłowie ziemscy wybrani na sejmikach są regularnie obecni na sejmie” – podkreślił prof. Uruszczak.
Historyk zaznaczył, że sejm piotrkowski był zwieńczeniem długiego procesu. „Momentem przełomowym było wykształcenie się reprezentacji poselskiej w znaczeniu umocowania do podejmowania decyzji w imieniu wyborców” – stwierdził prof. Uruszczak.
Jak przypomniał, sejmy były zwoływane już kilkadziesiąt lat przed rokiem 1468. Wskazał, że miały one miejsce już za czasów bezkrólewia po śmierci Ludwika Węgierskiego w 1382 r. „Wówczas jednak szlachta w sejmach uczestniczyła tłumnie i nie była reprezentacją wyborców. Mechanizm wyboru posłów wykształcił się dopiero później” – dodał prof. Uruszczak.
Zdaniem historyka o powstaniu sejmu złożonego z trzech stanów zdecydowała też konieczność wyrażenia przez szlachtę zgody na podatki nakładane przez króla Kazimierza Jagiellończyka, które miały finansować wojny prowadzone przez Polskę i Litwę. Taki był również cel obrad sejmu piotrkowskiego w 1468.
Rok 2018 jest obchodzony jako 550. rocznica parlamentaryzmu polskiego.
Częścią obchodów była międzynarodowa konferencja naukowa „550-lecie Parlamentaryzmu Rzeczypospolitej”, zorganizowana pod koniec kwietnia przez Kancelarię Sejmu RP w Zamku Królewskim w Warszawie. Wzięli w niej udział historycy z Polski, Białorusi, Litwy, Ukrainy i Węgier. (PAP)
Michał Szukała
gma/
