Teren byłego obozu Auschwitz I. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Ruszył montaż nowej ekspozycji, która przybliży tematykę ruchu oporu w niemieckim KL Auschwitz. Wystawa powstaje w dwóch salach na parterze poobozowego bloku 11 – poinformował w piątek rzecznik Muzeum Auschwitz Bartosz Bartyzel.
Ekspozycja zostanie otwarta 14 czerwca, gdy przypadnie 78. rocznica deportowania do obozu pierwszej grupy Polaków.
Nowa stała wystawa przybliży historię ruchu oporu, jego rozwój, od pierwszych grup polskich, które się z biegiem czasu jednoczyły, po organizowanie się więźniów innych narodowości. Powstaje ona w bloku 11, który odwiedzają praktycznie wszyscy zwiedzający Muzeum. W ub.r. miejsce pamięci zobaczyło 2,1 mln osób.
Wystawa składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ukaże działania podejmowane przez polskich więźniów od początku istnienia obozu. Przybliży m.in. utworzony przez rtm. Witolda Pileckiego Związek Organizacji Wojskowej. Zwiedzający poznają też historię innych komórek konspiracyjnych, które tworzyli reprezentanci różnych środowisk politycznych, m.in. socjaliści i narodowcy.
Postać rotmistrza zostanie uwypuklona we fragmencie ekspozycji, w której pokazane zostaną m.in. fragmenty meldunków powstałych na podstawie jego doniesień z obozu.
Znajdą się także informacje na temat represji, jakie Niemcy stosowali wobec członków obozowego ruchu oporu. Wielu z nich zostało rozstrzelanych przed Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11. Zrekonstruowana ściana widoczna jest z okien jednego z pomieszczeń zajmowanych przez wystawę.
Druga część przybliży organizacje tworzone w Auschwitz przez więźniów z innych krajów. Odrębne struktury tworzyli m.in. sowieccy jeńcy wojenni, Czesi, czy Francuzi. W maju 1943 r. międzynarodowe środowiska lewicowe utworzyły Grupę Bojową Oświęcim, która w połowie 1944 r. porozumiała się z polską konspiracją, tworząc wspólną Radę Wojskową Oświęcim.
Oddzielnym zagadnieniem będzie konspiracja, którą udało się stworzyć więźniom Sonderkommando, przede wszystkim Żydom zmuszonym przez esesmanów do obsługi urządzeń zagłady.
Na wystawie zwiedzający zobaczą najważniejsze dokumenty, które udało się przekazać światu dzięki odwadze więźniów. To m.in. lista 6868 nazwisk polskich więźniarek, które zginęły w obozie w okresie od sierpnia 1942 do stycznia 1945 oraz fotokopie planów komór gazowych i krematoriów w Birkenau. Przybliży ona także miejsca związane z działalnością konspiracyjną i opowie o różnych próbach poprawy losów więźniów, a także o ucieczkach zorganizowanych przez ruchu oporu.
Bartyzel dodał, że na ścianach i belkach stropowych jednej z sal widoczne są napisy wykonane przez więzionych w bloku 11 tzw. więźniów policyjnych. Byli to Polacy przywożeni m.in. z więzienia śledczego w Mysłowicach od lutego 1943 r. Niemcy nie rejestrowali ich w obozie. Oczekiwali w salach na parterze na posiedzenie sądu doraźnego gestapo.
Ok. 95 proc. z nich zostało skazanych na śmierć i rozstrzelanych przed Ścianą Straceń lub w krematoriach w Auschwitz II-Birkenau. Historyk Adam Cyra, przez wiele lat związany z Muzeum Auschwitz, podał, że liczba ofiar jest szacowana na ponad 3 tys. Ginęli w ten sposób nie tylko mężczyźni, ale także kobiety i dzieci.
„Napisy zostały odpowiednio zabezpieczone, a na nowej ekspozycji pojawi się informacja o tych wyjątkowych śladach. Zatem nie tylko znacznie większa liczba odwiedzających zapozna się z historią ruchu oporu w niemieckim obozie Auschwitz, ale także będzie mogła dokładniej poznać losy ludzi, którzy pozostawili te dramatyczne ślady” – powiedział.
Nowa ekspozycja zastąpi dotychczasową, anachroniczną prezentację, która powstała wiele lat temu i na przestrzeni ostatnich dekad była modyfikowana. Znajdowała się na pierwszym piętrze historycznego bloku.
Rzecznik podkreślił zarazem, że poza nową wystawą, na parterze bloku 11 zwiedzający mogą zobaczyć dwie sale z pełnym wyposażeniem, m.in. w prycze, sienniki, zydle, stoły i szafy, a także pokój, w którym odbywały się posiedzenia sądu doraźnego.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Wśród 728 więźniów skierowanych tam 14 czerwca z Tarnowa byli m.in. żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa polskich Żydów. Data ich deportacji uznawana jest za początek funkcjonowania obozu.
Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów.
W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ itm/
