"Kiedy Katowice były Stalinogrodem... 1953-1956“. Źródło: IPN
Bogaty zbiór pamiątek z czasów, gdy Katowice nosiły nazwę Stalinogród, i wspomnienia dawnych mieszkańców prezentuje wystawa "Kiedy Katowice były Stalinogrodem... 1953-1956“. Od środy można ją oglądać w Galerii Miasta Ogrodów w Katowicach.
Wystawa jest efektem międzynarodowego przedsięwzięcia "Byłem mieszkańcem miasta Stalina"/ "I was citizen of Stalin Town", realizowanego w Katowicach, a także kilku innych miastach dawnego bloku socjalistycznego, które w czasach komunistycznych nosiły nazwę na cześć sowieckiego przywódcy - Józefa Stalina.
W Polsce ten "zaszczyt" przypadł Katowicom, przemianowanym na Stalinogród w marcu 1953 r. Tę nazwę miasto nosiło do października 1956 r. W przedsięwzięciu wzięły również udział miasta: Braszów w Rumunii (które od 1951 do 1961 r. nazywało się Orasul Stalin), Kucova w Albanii (Qyteti Stalin, 1950-90), Warna w Bułgarii (Stalin, 1949-56) i Dunaujvaros na Węgrzech (Sztalinvaros, 1951-61).
W każdej z tych miejscowości projekt realizowały naukowe ośrodki badawcze oraz instytucje kultury. Koordynatorami prac w Katowicach było Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej oraz Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek.
"Głównym założeniem projektu było przybliżenie oddziaływania stalinowskiego totalitaryzmu na społeczeństwa Europy Środkowo-Wschodniej, objawiającego się niszczeniem elit i wartości oraz budową socjalistycznego, nowego człowieka. Realizacji tych celów służyła m.in. wszechobecna propaganda, która przenikała większość sfer życia publicznego” - przypominają przedstawiciele IPN. Jednym z elementów propagandy był "kult jednostki", którego przejawem było właśnie nadawanie imienia Stalina miejscowościom.
Koordynatorzy katowickiego przedsięwzięcia przeprowadzili wiele kwerend, których celem było pozyskanie materialnych śladów po Stalinogrodzie. Dzięki poszukiwaniom w archiwach, bibliotekach, instytucjach kultury czy muzeach, a przede wszystkim kontaktom z osobami pamiętającymi ten okres historii Katowic, udało się zgromadzić pokaźny zbiór pamiątek po życiu w mieście naznaczonym imieniem dyktatora.
Ważną częścią pozyskanych materiałów są również wspomnienia dawnych mieszkańców Stalinogrodu. Te właśnie przedmioty i relacje składają się na katowicką wystawę. Pogrupowane w tematy tworzą narracyjną opowieść o Katowicach lat 50. XX wieku, o polityce i życiu codziennym w mieście z epoki stalinizmu.
Jak zaznaczają organizatorzy, ekspozycja prezentuje różne aspekty życia w Stalinogrodzie, a zarazem historię zmiany nazwy miejscowości. Składa się na nią przede wszystkim bogata ikonografia z epoki uzupełniona tematycznymi opisami. Dodatkową atrakcją ekspozycji będą eksponaty użyczone przez Muzeum Historii Katowic oraz multimedialna prezentacja.
Wystawa powstała dzięki życzliwości i pomocy wielu osób prywatnych i instytucji posiadających w swych zbiorach pamiątki po Stalinogrodzie. Na ekspozycję składają się m.in. zasoby muzeów z Katowic, Chorzowa, Rudy Śląskiej, Tychów czy Rybnika, a także z IPN, Teatru Śląskiego i Planetarium Śląskiego.
Wystawa została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz Katowice Miasto Ogrodów – Instytucję Kultury im. Krystyny Bochenek. Partnerem wernisażu jest Muzeum Historii Katowic.
Wystawa będzie prezentowana do 4 lutego przyszłego roku.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
edytor: Paweł Tomczyk
kon/ pat/
