Wystawa o I Powstaniu Śląskim w Bibliotece Śląskiej

Ekspozycję składającą się z unikatowych zbiorów tej największej śląskiej książnicy przygotowano z okazji przypadającej w tym roku 100. rocznicy I Powstania Śląskiego. Prezentuje ona przebieg powstania, a także późniejsze obchody jego rocznic w okresie międzywojennym.

Jak poinformowała we wtorek kierowniczka Działu Promocji Biblioteki Śląskiej Monika Wieczorek, główną część ekspozycji stanowią artykuły z gazet polskich z sierpnia 1919 r. wydawanych w: Bytomiu ("Katolik"), Gliwicach ("Głos Śląski" i "Kuryer Śląski"), Katowicach ("Gazeta Robotnicza", "Górnoślązak" i "Polak"), Królewskiej Hucie - dzisiejszym Chorzowie ("Dziennik Śląski"), Opolu ("Gazeta Opolska" i "Nowiny") oraz Raciborzu ("Nowiny Raciborskie").

Ewenementem wśród prasy polskiej jest wydawane w Opolu w języku niemieckim czasopismo "Weisse Adler". Było ono adresowane do ludności mieszkającej na Górnym Śląsku posługującej się na co dzień językiem niemieckim, o nieukształtowanej świadomości narodowej. Celem czasopisma było przekonanie jej do głosowania za Polską w przyszłym plebiscycie. Zaprezentowano także artykuły ze śląskiej prasy niemieckiej: "Der Oberschlesische Kurier" (Królewska Huta-Chorzów), "Der Oberschlesische Wanderer" (Gliwice), "Ostdeutsche Morgenpost" (Bytom) oraz "Volkswille" (Katowice).

W antypolskiej propagandzie celował katowicki tygodnik niemiecki "Der Schwartze Adler". Echa powstania w sąsiadujących z Górnym Śląskiem regionach znajdujemy w artykułach czasopism wydawanych w Cieszynie ("Dziennik Cieszyński", "Gwiazdka Cieszyńska" i "Wiadomości Cieszyńskie") oraz w Sosnowcu ("Głos Pracy"). W Częstochowie w 1919 r. ukazywał się tygodnik "Prawda", którego celem było zapoznanie mieszkańców Polski z ziem byłego zaboru rosyjskiego z koniecznością podjęcia działań na rzecz połączenia Górnego Śląska z Macierzą, a także wsparcie na nim agitacji propolskiej. Do uchodźców górnośląskich po sierpniu 1919 r. było adresowane czasopismo wydawane w Sosnowcu "Powstaniec".

Obchody rocznic powstania w województwie śląskim w latach 1927-1939 ukazują artykuły zamieszczone w dziennikach "Górnoślązak", "Katolik", "Polonia", a szczególnie w gazecie "Polska Zachodnia" i czasopiśmie "Powstaniec Śląski". Szczególnie podniosłe uroczystości miały miejsce w Katowicach w 1929 r., w 10. rocznicę powstania, przy udziale ówczesnego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego. Uzupełnieniem artykułów prasowych są opracowania naukowe i popularnonaukowe, wspomnienia, utwory literackie poświęcone powstaniu, a także fotografie.

I Powstanie Śląskie było – według historycznych opracowań – spontanicznym zrywem polskiej ludności, którego celem miało być przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Główne obchody przypadającej w tym roku setnej rocznicy wybuchu tego powstania mają odbyć się w sierpniu w Mysłowicach – to właśnie masakra przed kopalnią Mysłowice 15 sierpnia 1919 r. była impulsem do rozpoczęcia akcji powstańczej. Po otwarciu ognia przez oddział Grenzschutzu (niemieckiej straży granicznej) zginęło siedmiu górników, dwie kobiety i 13-letni chłopiec. I Powstanie Śląskie upadło po 10 dniach, przygotowując jednak grunt do dwóch kolejnych powstań w następnych latach.

Sejm RP ustanowił rok 2019 Rokiem Powstań Śląskich. Jak czytamy w uchwale sejmowej: "Powstania Śląskie są niezwykle ważnymi wydarzeniami historii Śląska i historii Polski. Trzy Powstania Śląskie z lat 1919, 1920, 1921 niosą przesłanie dla przyszłych pokoleń. Powstańcza walka o powrót do Polski piastowskiego Górnego Śląska cechowała się wyjątkową konsekwencją i skutecznością. Mimo trwającego kilka wieków oddzielenia regionu od reszty ziem ojczystych i stosowania przez niemiecką administrację polityki germanizacyjnej, polskość przetrwała. Powstania Śląskie stanowią jedną z najpiękniejszych kart w dziejach narodu polskiego, są końcowym akordem procesu jednoczenia ziem polskich w okresie porozbiorowym".(PAP)

autorka: Anna Gumułka

lun/ pat/