Tadeusz Kasprzycki, kapitan I Brygady Legionów. Źródło: NAC
16 stycznia 1891 r. w Warszawie urodził się Tadeusz Kasprzycki, dowódca 1. Kompanii Kadrowej Legionów Polskich, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej, generał WP, ostatni minister spraw wojskowych II RP.
Tadeusz Adam Kasprzycki urodził się 16 stycznia 1891 r. w Warszawie. Kształcił się w gimnazjum w Chełmie, jednak po wzięciu udziału w strajku szkolnym w 1905 r. musiał przenieść się do stołecznego gimnazjum im. gen. Wojciecha Chrzanowskiego, gdzie w 1909 r. złożył egzamin maturalny.
Następnie w latach 1910-1912 studiował na wydziale nauk ścisłych na Sorbonie oraz równolegle w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Paryżu. W 1912 r. przeniósł się na wydział nauk społecznych i prawa międzynarodowego Uniwersytetu Genewskiego.
Od roku 1911 działał w Związku Walki Czynnej, najpierw jako komendant oddziału paryskiego, później oddziałów obwodu południowa Francja i Szwajcaria. W 1913 r. ukończył kurs oficerskiej letniej szkoły Związku Strzeleckiego w Stróży pod Limanową, a następnie zdał egzamin oficerski.
W sierpniu 1914 r. został dowódcą 1. Kompanii Kadrowej Legionów Polskich i wraz z nią wyruszył z Krakowa w kierunku granicy Królestwa Polskiego. Następnie pracował w sztabie I Brygady Legionów Polskich.
W roku 1915 objął Komendę Naczelną Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie.
Po utworzeniu Tymczasowej Rady Stanu od stycznia do czerwca 1917 r. był jednocześnie szefem sekcji ogólnej i organizacyjnej jej Komisji Wojskowej. W lipcu 1917 r. przeniósł Komendę Naczelną POW do Lublina.
Po aresztowaniu Józefa Piłsudskiego przez władze niemieckie brał udział w tworzeniu tajnej "organizacji A", w skład której wchodzili współpracownicy Komendanta.
Od listopada 1918 r. przez rok pełnił funkcję szefa adiutantury generalnej Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego.
Od 1919 do 1921 r. kształcił się w paryskiej Wyższej Szkole Wojennej oraz odbył studia dyplomatyczne w Ecole Libre des Sciences Politique.
Po powrocie do kraju piastował kolejno funkcje: szefa Wydziału Planów, zastępcy a następnie szefa Oddziału III (Operacyjnego) Biura Ścisłej Rady Wojennej (1922-1925), szefa Biura Ścisłej Rady Wojennej (1926) oraz szefa Oddziału III Sztabu Generalnego (1927).
Następnie mianowany został dowódcą wileńskiej 19. Dywizji Piechoty.
Brał udział w misjach wojskowo-dyplomatycznych, będąc m.in. delegatem rządu RP na konferencję rozbrojeniową i komisję wojskową przy Lidze Narodów (1927-1931).W roku 1934 otrzymał tekę wiceministra spraw wojskowych. Dwa lata później, po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, przejął po nim urząd ministra, który pełnił do wybuchu II wojny.
W maju 1939 r. doprowadził do podpisania układu pomiędzy sztabami polskim i francuskim, który dotyczył działań obu armii w sytuacji agresji niemieckiej na Polskę. We wrześniu 1939 r., po napaści sowieckiej, wyjechał wraz z rządem RP do Rumunii, gdzie został internowany.
W 1944 r. przez Turcję dotarł do Wielkiej Brytanii.
Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji. Odciął się wówczas od polityki i nie pełnił żadnych funkcji we władzach na uchodźstwie. W roku 1954 przeniósł się do Kanady, gdzie pozostał do końca życia.
Gen. Tadeusz Kasprzycki zmarł 4 grudnia 1978 r. w Montrealu.
Odznaczony był m.in.: Orderem Virtuti Militari kl.V, Krzyżem Niepodległości, Orderem Polonia Restituta kl.III, trzykrotnie Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi. (PAP)
mjs/ akn/ ls/
