Pokaz filmu dokumentalnego, poświęconego wybuchowi "czołgu-pułapki" czasie powstania warszawskiego i koncert Agi Zaryan pt. "Umiera Piękno" - uwieńczą obchodzony 13. sierpnia Dzień Pamięci Starówki.
Dzień Pamięci Starówki upamiętnia wydarzenia 13 sierpnia 1944 roku. W tym dniu na ul. Kilińskiego doszło do wybuchu tzw. "czołgu-pułapki". Zginęło wówczas ok. 500 osób - powstańców i osób cywilnych. Ranny został m.in. dowódca AK gen. Tadeusz "Bór" Komorowski.
Dzień Pamięci Starówki obchodzony jest od 1992 r. Organizatorami są: Urząd Dzielnicy Śródmieście i Stowarzyszenie Mieszkańców Warszawskiego Starego i Nowego Miasta.
Obchody zainauguruje tradycyjnie msza święta w Archikatedrze św. Jana. Będzie jej przewodniczył ks. abp Kazimierz Nycz. Po mszy rozpocznie się przemarsz po miejscach pamięci Powstania Warszawskiego. Zapalone zostaną znicze i złożone kwiaty. Uroczystości przeniosą się m.in. przed znajdujący się przy ul. Kilińskiego 3 głaz upamiętniający wybuch "czołgu-pułapki", tam z wojskowym ceremoniałem złożone zostaną wieńce i odbędą się wystąpienia przedstawicieli władz i środowisk lokalnych.
Na obchodach spodziewani są przedstawiciele władz miasta i dzielnicy, członkowie organizacji kombatanckich oraz delegacje staromiejskich stowarzyszeń, m.in. kupców i restauratorów. W latach ubiegłych w święcie uczestniczyło ponad 20 delegacji.
Dzień Pamięci Starówki upamiętnia wydarzenia 13 sierpnia 1944 roku. W tym dniu na ul. Kilińskiego doszło do wybuchu tzw. "czołgu-pułapki". Zginęło wówczas ok. 500 osób - powstańców i osób cywilnych. Ranny został m.in. dowódca AK Tadeusz "Bór" Komorowski.
"Dzień Pamięci Starówki to najważniejsze lokalne święto. Nie tylko upamiętania ono tragiczne wydarzenie z historii, ale spełnia funkcję integrującą osoby związane ze Starym i Nowym Miastem" - powiedział PAP Krzysztof Czubaszek, współorganizator Dnia z Wydziału Kultury Dzielnicy Śródmieście.
W tym roku w ramach obchodów będzie miała miejsce premiera fabularyzowanego filmu dokumentalnego pt. "13 sierpnia '44". Na film, którego fabuła odtwarza wydarzenia dnia tragedii, składają się wspomnienia osób, które przeżyły katastrofę. "Zapis ich relacji, utrwalenie ich dla przyszłych pokoleń to główny cel, jaki przyświecał produkcji filmu" - informują organizatorzy. Film, zaprezentowany po raz pierwszy 13 sierpnia na placu Zamkowym, zostanie następnie umieszczony na stronach internetowych Dzielnicy Śródmieście oraz rozprowadzony na płytach DVD w szkołach.
Autorem scenariusza i reżyserem filmu jest Małgorzata Brama, regularnie współpracująca z BBC, autorka obrazów "Targówek'44", "Żółta bluzka ze spadochronu", "Sztuka w kratkę", "Wrzesień 1939", "Eksplozja ciszy". Film wyprodukowała Dzielnica Śródmieście m.st. Warszawy we współpracy ze Studio Spektrum. Patronat nad obrazem objęło Muzeum Powstania Warszawskiego.
Odbywający się na pl. Zamkowym koncert Agi Zaryan zamknie tegoroczne obchody Dnia Pamięci Starówki. Utwory, które będą prezentowane przez wokalistkę, pochodzą z albumu "Umiera piękno", przygotowanego na 63. rocznicę wybuchu Powstania. Aga Zaryan pochodzi z rodziny o tradycjach powstańczych - babcia była łączniczką AK, dziadek walczył w zgrupowaniu "Kryska".
W niedzielę 13 sierpnia 1944 r. czołgi niemieckie, ustawione u wylotu ul. Nowy Zjazd, prowadziły ostrzał artyleryjski powstańczych pozycji. Dwa wozy pancerne podjechały pod barykadę przegradzającą ul. Podwale, bronioną przez Batalion AK "Gustaw". Większy z nich wycofał się, mniejszy został obrzucony butelkami z benzyną. Jego kierowcy udało się uciec. Powstańcy ugasili płonącą maszynę i - pod silnym ostrzałem z wieży Zamku Królewskiego - przeprowadzili jej oględziny. Prowadzony przez Polaków pojazd przekroczył barykadę i - otoczony przez wiwatujący tłum - rozpoczął przejazd ulicami Starego Miasta - Podwalem, Piekarską i Zapieckiem do Rynku Starego Miasta. Podczas pokonywania położonej przy ul. Kilińskiego barykady pojazd zgubił umocowaną z przodu metalową skrzynkę. W chwili, gdy kilku mężczyzn próbowało ją z powrotem umocować, nastąpił wybuch o potężnej sile. Zginęły setki osób, naruszone zostały okoliczne domy, zaś wrak wozu pancernego odrzucony został o kilkadziesiąt metrów w bok.
"Choć wydarzenie z 13 sierpnia 1944 r. przeszło do historii jako "wybuch czołgu-pułapki" - pisze Czubaszek na stronie internetowej śródmiejskich wydarzeń kulturalnych: www.srodmiescie.art.pl - "pojazd zdobyty przez powstańców na ul. Podwale nie był czołgiem, ale tankietką, tj. pojazdem używanym przez Niemców do przewożenia materiałów wybuchowych, służących do niszczenia barykad. Nie był też zdalnie sterowaną pułapką, lecz stawiaczem min, którego zadaniem było zapewne unicestwienie barykady przegradzającej ul. Podwale. Przejęcie go przez powstańców oraz wprowadzenie na teren Starego Miasta, a następnie zapewne przypadkowe uwolnienie miny, spowodowało jedną z największych tragedii Powstania". (PAP)
psz/ abe/ gma/
