Prezentacja pierwszych wyników badań szczątków ofiar komunizmu. Fot. PAP/R. Guz
IPN ogłosi w środę kolejne nazwiska ofiar komunistycznej bezpieki, które zidentyfikowano po ekshumacjach na warszawskich Powązkach. Wśród poszukiwanych są gen. August Emil Fieldorf "Nil", mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka" i ppłk Łukasz Ciepliński "Pług".
Wyniki identyfikacji ofiar komunizmu ogłosi w Warszawie prezes IPN Łukasz Kamiński.
Do tej pory na terenie tzw. Łączki Cmentarza Wojskowego na Powązkach wydobyto szczątki 117 osób, z których trzy zidentyfikowano. Ekshumacje w lipcu i sierpniu 2012 r. prowadził IPN we współpracy z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Ministerstwem Sprawiedliwości.
"Poszukiwanie ofiar komunizmu ma na celu nie tyle odnalezienie szczątków osób, które zamordowano w latach 40. i 50., ile przede wszystkim zwrócenie tym ludziom tożsamości - ich imion, nazwisk i życiorysów. Pamiętajmy, że przez kilkadziesiąt lat wymazywano ślady po miejscach ich pochówków, a także wymazywano ich z pamięci zbiorowej Polaków" - powiedział PAP kierujący poszukiwaniami miejsc pochówku ofiar komunizmu historyk IPN dr hab. Krzysztof Szwagrzyk. Przypomniał też, że kolejny, drugi etap ekshumacji na Powązkach rozpocznie się w kwietniu 2013 r. Prace ekshumacyjne planowane są też na wrzesień br. na warszawskim Służewie.
W latach 1948-1956 pochowano na warszawskich Powązkach kilkaset osób zamordowanych przez UB. Wśród poszukiwanych są bohaterowie Polskiego Państwa Podziemnego, powstańcy warszawscy i żołnierze powojennego podziemia niepodległościowego: rtm. Witold Pilecki, gen. August Emil Fieldorf "Nil", mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka" i ppłk Łukasz Ciepliński "Pług".
Badacz IPN ponowił apel do rodzin ofiar komunizmu, które straciły bliskich w Warszawie w latach 1948-1956, o przekazywanie materiału genetycznego. Podkreślił, że bez próbek DNA i ich porównania z ekshumowanymi szczątkami nie jest możliwa identyfikacja. Więcej informacji w tej sprawie krewni ofiar komunistycznej bezpieki mogą znaleźć na stronach internetowych IPN lub Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów w Szczecinie. Umieszczono na nich listę ponad 110 więźniów straconych w więzieniu mokotowskim w Warszawie. "Apel przynosi skutki. Nie ma tygodnia, w którym nie zgłaszaliby się do nas bliscy ofiar" - mówił Szwagrzyk.
Dodał też, że podczas ogłoszenia wyników identyfikacji IPN odniesie się do dementowanych w styczniu br. informacji o rzekomym odnalezieniu szczątków rtm. Witolda Pileckiego, którego w 1948 r. po pokazowym procesie komunistyczne władze skazały na karę śmierci. Bohaterski rotmistrz w czasie II wojny światowej celowo dał się aresztować, aby w Auschwitz organizować ruch oporu i gromadzić informacje o zbrodniach niemieckich. Uciekł z obozu w 1943 r., walczył w Powstaniu Warszawskim oraz w 2. Korpusie Polskim we Włoszech. Po powrocie do Polski został w 1947 r. aresztowany i oskarżony przez władze komunistyczne o szpiegostwo.
"Wierzę w cud, że pewnego dnia, być może podczas drugiego etapu wykopalisk, szczątki mojego ojca zostaną odnalezione" - powiedziała PAP Zofia Pilecka-Optułowicz, córka rotmistrza Witolda Pileckiego.
W latach 1948-1956 pochowano na warszawskich Powązkach kilkaset osób zamordowanych przez UB. Wśród poszukiwanych są bohaterowie Polskiego Państwa Podziemnego, powstańcy warszawscy i żołnierze powojennego podziemia niepodległościowego. Poza szczątkami rtm. Pileckiego poszukiwane są pochówki tak legendarnych postaci jak gen. August Emil Fieldorf "Nil", mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka" i ppłk Łukasz Ciepliński "Pług" - przywódca Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".
Trzy dotychczas zidentyfikowane ofiary terroru komunistycznego ekshumowane na wojskowych Powązkach to: Edmund Bukowski, Stanisław Łukasik i Eugeniusz Smoliński. Podobnie jak ofiary zbrodni katyńskiej, zginęli oni od strzałów w potylicę z bliskiej odległości.
Porucznik Armii Krajowej okręgu wileńskiego Edmund Bukowski był oficerem łączności, straconym 13 kwietnia 1950 r. w więzieniu mokotowskim. Kapitan Stanisław Łukasik, żołnierz AK oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, był jednym z grupy zamordowanych 7 marca 1949 r. Chemik, specjalista od materiałów wybuchowych Eugeniusz Smoliński służył w referacie materiałów wybuchowych w Komendzie Głównej AK. Jego egzekucję przeprowadzono podczas sfingowanego pokazowego procesu 9 kwietnia 1949 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.
W ogłoszeniu wyników identyfikacji ofiar komunizmu wezmą udział m.in. sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzej Kunert, rektor Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie prof. Andrzej Ciechanowicz oraz specjaliści z Zakładu Medycyny Sądowej we Wrocławiu i Instytutu Ekspertyz Sądowych z Krakowa. Podczas konferencji odbędzie się też uroczystość wręczenia zaproszonym rodzinom informacji o identyfikacji ich bliskich z przeprowadzonych latem tego roku prac ekshumacyjnych na wojskowych Powązkach.
Prace archeologiczno-ekshumacyjne na warszawskich Powązkach odbywają się w ramach ogólnopolskiego projektu badawczego "Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956". Współpraca IPN, ROPWiM i resortu sprawiedliwości jest efektem deklaracji przyjętej w 2011 r. przez uczestników konferencji z okazji Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych. Deklaracja głosi m.in., że przyszłe pokolenia mogą powtórzyć błędy swoich poprzedników, jeśli ofiary totalitaryzmów nie będą dostatecznie upamiętnione.
Norbert Nowotnik (PAP)
nno/ abe/ gma/
