„Niemieckie i sowieckie ustawodawstwo wobec Polaków i obywateli polskich 1939–1945”. Źródło: IPN
Dwudniowa konferencja naukowa "Niemieckie i sowieckie ustawodawstwo wobec Polaków i obywateli polskich 1939–1945" rozpocznie się w poniedziałek w Łodzi. Weźmie w niej udział m.in. Dieter Schenk, wybitny kryminolog, literat i badacz zbrodni hitlerowskich.
Jak przypomina Marzena Kumosińska z łódzkiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej (organizatora wydarzenia), zarówno Niemcy jak i władze sowieckie, wprowadzając w życie postanowienia paktu Ribbentrop–Mołotow z 23 sierpnia 1939 r., przystąpiły do tworzenia opresyjnego ustawodawstwa, szczegółowo określającego ramy funkcjonowania Polaków i obywateli polskich w warunkach okupacyjnych z lat 1939–1945.
Efektem tych działań były masowe represje, przybierające coraz to brutalniejsze formy i obejmujące swym zakresem gwałtownie rosnącą liczbę ofiar. "Należy podkreślić, że zakres prześladowań w pełni uprawnia do stosowania pojęcia ludobójstwa, tak w odniesieniu do okupacji niemieckiej, jak i sowieckiej" - podkreślają organizatorzy wydarzenia.
Ich zdaniem zagadnieniem kluczowym dla zilustrowania działań administracji niemieckiej jest kwestia traktowania przez okupanta ludności żydowskiej, mająca w ówczesnych realiach decydujący wpływ na kształt relacji polsko-żydowskich i m.in. poważnie ograniczająca możliwości udzielenia przez Polaków pomocy osobom narodowości żydowskiej. "Interesujące będzie również zestawienie realiów panujących na ziemiach wcielonych do III Rzeszy i na terenie Generalnego Gubernatorstwa" - dodają.
Drugi dzień konferencji poświęcony zostanie przedstawieniu szerokiego spectrum prześladowań stosowanych przez władze sowieckie, w tym działalności "wymiaru sprawiedliwości".
Kumosińska zwróciła uwagę, że ilustracją konferencji będą dwie wystawy łódzkiego oddziału IPN. pierwsza z nich "Zbrodnie niemieckie na ziemi łódzkiej w czasie II wojny światowej" przypomina najtragiczniejsze momenty konfliktu, który szczególnie zapisał się w pamięci mieszkańców regionu łódzkiego.
Wiele uwagi poświęcono tragedii Wielunia, miasta będącego pierwszym celem ataku niemieckiego lotnictwa. Wśród zagadnień poruszanych na wystawie są wysiedlenia, tematyka niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży polskiej przy ul. Przemysłowej w Łodzi i jego eksterminacyjny charakter, zagłada ludności żydowskiej na ziemi łódzkiej, którą okupant niemiecki odizolował w gettach, a następnie systematycznie mordował w obozach zagłady.
Wspomniano także o największej publicznej egzekucji w regionie łódzkim, którą Niemcy przeprowadzili 20 marca 1942 r. w Zgierzu, mordując sto osób.
Druga ekspozycja "Ocaleni z +nieludzkiej ziemi+. Losy uchodźstwa polskiego z ZSRS w latach 1942-1950", ukazuje niezwykły rozdział historii polskiej diaspory – losy polskiej ludności cywilnej, która opuściła w 1942 r. Związek Sowiecki wraz z armią gen. Władysława Andersa.
"Po raz pierwszy w dziejach naszego kraju tak liczna grupa polskich obywateli znalazła się w odległych regionach świata: na Bliskim Wschodzie, w Indiach, Afryce, Meksyku i Nowej Zelandii. Te egzotyczne kraje stały się miejscem zamieszkania kilkudziesięciu tysięcy dawnych mieszkańców Podola, Polesia, Wołynia i innych regionów Polski Wschodniej, okupowanych po 17 września 1939 r. przez Związek Sowiecki" - wyjaśniają autorzy wystawy.
W konferencji ma wziąć udział m.in. Dieter Schenk, doktor honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego, kryminolog, literat i badacz zbrodni hitlerowskich, autor publikacji dotyczących zasad odpowiedzialności karnej za zbrodnie popełnione przez Niemców w Polsce w czasie II wojny światowej. (PAP)
autor: Jacek Walczak
jaw/
