13 kwietnia 1943 r. w Berlinie ujawniono informacje o odnalezionych w Katyniu masowych grobach polskich oficerów zamordowanych przez sowieckie NKWD. 14 listopada 2007 r. uchwałą Sejmu RP 13 kwietnia został ustanowiony Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
W Białymstoku upamiętniono 84. rocznicę sowieckiej deportacji obywateli polskich na Wschód. Kwiaty złożono m.in przy Grobie Nieznanego Sybiraka i przed pomnikiem poświęconym bohaterskim matkom Sybiraczkom. Zapalono też znicze przy Muzeum Pamięci Sybiru.
Na wileńskim cmentarzu na Antokolu zakończono demontaż zespołu memorialnego żołnierzy sowieckich. W tym tygodniu usunięto tzw. wieczny ogień oraz postument, na którym znajdowały się sześciometrowe rzeźby, zdemontowane w 2022 roku – poinformowały władze stolicy Litwy.
Przedstawiamy losy ludzi, którzy podjęli długofalowe działania na rzecz ratowania, podtrzymywania i przekazywania następnym pokoleniom kultury oraz języka polskiego – podkreśla Adam Hlebowicz, redaktor naukowy drugiego tomu słownika „Zostali na Wschodzie”.
Podczas pierwszej okupacji sowieckiej Wilna we wrześniu 1939 r. aresztowano 500 osób, w tym profesorów. Sowieci z premedytacją zniszczyli Uniwersytet Stefana Batorego – jedną z ważniejszych uczelni II Rzeczypospolitej – mówi PAP historyk Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN Rafał Michliński.
W Pruszkowie rozpoczęła się dwudniowa konferencja naukowa pt. „Przed 17 września 1939 r. Stan posiadania Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze anektowanym przez ZSRR”. To jedna z inicjatyw Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego, zmierzających do ustalenia strat i zniszczeń na ziemiach wschodnich.
Dwudniowe obrady w trakcie konferencji naukowej będą podsumowaniem dotychczasowych badań nad stratami poniesionymi przez Polskę na skutek okupacji sowieckiej. „Celem konferencji jest ukazanie +punktu wyjścia+, czyli bilansu otwarcia do dalszych badań” – powiedział PAP jej moderator dr Piotr Olechowski z Instytutu Karskiego.
Namysłów (woj. opolskie) zajął oficjalne stanowisko w sprawie uregulowania w stosunkach polsko-niemieckich kwestii reparacji z tytułu bezprawnej napaści Niemiec w 1939 r.; wnosi też o podjęcie działań wobec Federacji Rosyjskiej – przekazał w poniedziałek wiceszef MSZ Arkadiusz Mularczyk.
84 lata temu, 18 września 1939 roku, władze węgierskie – pomimo sojuszu z hitlerowskimi Niemcami – otworzyły granicę dla dziesiątek tysięcy polskich uchodźców cywilnych i wojskowych. W pomoc Polakom zaangażowało się wielu Węgrów i organizacji polonijnych. Polacy uciekali przed Niemcami i Sowietami.
W moskiewskich i petersburskich muzeach nadal są obrazy zrabowane przez Sowietów z polskich zbiorów w czasie II wojny światowej. „Trudno dziś oszacować liczbę dzieł zrabowanych lub zniszczonych przez Sowietów po 17 września” – mówi PAP historyk sztuki z Zamku Królewskiego dr Mariusz Klarecki.