Muzealia odebrane po konserwacji, w tym siedem modlitewników i jeden kalendarzyk. Fot. PAP/W. Pacewicz
Siedem modlitewników i kalendarzyk z osobistymi zapiskami, które należały do więźniów niemieckiego obozu na Majdanku w Lublinie podano konserwacji. Muzeum posiada kolekcję ponad 100 modlitewników, w tym prawosławne, protestanckie, hebrajskie i katolickie.
Modlitewniki te zostały przywiezione do obozu na Majdanku przez więźniów i od razu im skonfiskowane, a część z nich zagrabiono ofiarom akcji Reinhardt. Znaleziono je na terenie obozu bezpośrednio po jego likwidacji w 1944 r. – poinformowała rzeczniczka Muzeum na Majdanku, Agnieszka Kowalczyk-Nowak.
„Odnowione ostatnio modlitewniki napisane są w języku hebrajskim, niemieckim, łacińskim, niderlandzkim. Prawdopodobnie zostały odebrane duchownym. Były intensywnie użytkowane, wymagały zabiegów konserwacyjnych, będziemy mogli je prezentować na wystawach” – powiedziała Kowalczyk-Nowak.
„Szczególny egzemplarz to Breviarium Romanum, czyli brewiarz rzymski, wydrukowany w 1929 r. w Ratyzbonie. Jest ozdobiony grafiką, miedziorytem z przedstawieniem biblijnym i złoconymi krawędziami. Najstarszym natomiast jest Nowy Testament w tłumaczeniu Marcina Lutra, wydany w Hamburgu w 1896 r.” – dodała Kowalczyk-Nowak.
Konserwacji poddano też modlitewnik niemiecki zatytułowany Stunden der Andacht, pochodzący z Wrocławia z 1914 r. Badacze znaleźli w nim wykonane ołówkiem kopiowym wykazy nazwisk z cyframi, a między kartami - zasuszone rośliny. Odnowiono też trzy modlitewniki napisane w języku hebrajskim i łacińską książeczkę do nabożeństwa.
Poddany konserwacji kalendarzyk, należał prawdopodobnie do Gerharda Kleinhepelinga. Strona z danymi posiadacza jest uzupełniona ręcznie i wynika z niej, że mieszkał on w belgijskiej miejscowości Liege przy ulicy Surlet. Wiele kart zapisano odręcznie ołówkiem, atramentem i kolorowymi kredkami.
Po zabiegach konserwatorskich zbiór modlitewników będzie opracowany naukowo, co ma dostarczyć więcej informacji na temat starodruków i losów ich właścicieli.
W zbiorach Muzeum na Majdanku znajduje się kolekcja 104 modlitewników, w tym prawosławne, protestanckie, hebrajskie i rzymskokatolickie. Są one sukcesywnie poddawane konserwacji. Dotychczas zabezpieczono blisko 30 z nich.
Niemiecki obóz koncentracyjny na Majdanku, w urzędowej nomenklaturze nazywany Konzentrationslager Lublin, istniał w latach 1941-44. Według szacunków, przez Majdanek przeszło około 150 tys. osób, życie straciło - na skutek głodu, chorób, pracy ponad siły, a także w egzekucjach i komorach gazowych - około 80 tys. osób, w tym 60 tys. Żydów, zwożonych tu z całej Europy. W listopadzie 1944 r. na terenie obozu utworzono muzeum martyrologiczne.
W obozie na Majdanku posługę duszpasterską wśród współwięźniów pełnili duchowni różnej wiary i narodowości. W większości byli to księża katoliccy, którzy w tajemnicy przed obozowymi władzami odprawiali msze święte, spowiadali, udzielali komunii świętej i ostatniego namaszczenia. Znane są nazwiska tylko kilku tych kapłanów. Byli wśród nich rzymskokatolicki ksiądz Roman Archutowski i greckokatolicki Emilian Kowcz, który w 2001 r. został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II. (PAP)
autor: Zbigniew Kopeć
edytor: Paweł Tomczyk
kop/ pat/
