Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego - pocztówka z 1907 r. Źródło: CBN Polona
Otwarcie 130 lat temu Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem zawdzięczamy pasjonatom, głównie z Warszawy, którzy swoją determinacją zapoczątkowali niezwykłe zbiory. Maria Skłodowska-Curie przekazała na rzecz utworzenia tej placówki część swojej nagrody Nobla – mówi PAP dyrektorka Muzeum Tatrzańskiego Anna Wende-Surmiak.
Z okazji 130-lecia działalności Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego powstał film Bartka Solika pt. „Kulturę mamy w naturze”, którego prezentacja w Zakopanem zainaugurowała jubileuszowy rok.
Film pokazuje Muzeum Tatrzańskie widziane oczami trojga pracowników: etnografki Anny Kozak, architektki Ewy Romaniak oraz Rafała Jabłońskiego - Zelka sprawującego pieczę nad archiwum fotograficznym. Obraz prezentuje również sceny z dawnego Zakopanego zatrzymane w fotografii z końca XIX wieku.
Jak przypomniała w sobotę dyrektorka Muzeum Tatrzańskiego, idea założenia tej placówki zrodziła się w roku 1888 w gronie przyjaciół warszawskiego lekarza, uczonego, społecznika, wielkiego miłośnika Tatr i góralszczyzny Tytusa Chałubińskiego, uważanego za odkrywcę leczniczych wartości tatrzańskiego klimatu, „odkrywcę Zakopanego”.
„Przyjaciele doktora Chałubińskiego chcieli oddać hołd jego zasługom, a także pragnęli udokumentować kulturę góralską, którą wszyscy byli zachwyceni. Myślę, że jest to zdumiewające, że w ówczesnej wsi, jaką w końcu XIX wieku było Zakopane, tak wielu znamienitych ludzi zechciało założyć muzeum” – mówiła Wende–Surmiak.
Pierwszą siedzibą Muzeum Tatrzańskiego były dwie izby w góralskiej chałupie Jana Krzeptowskiego przy Krupówkach. Dopiero w latach dwudziestych XX wieku otwarto siedzibę, która dziś stanowi gmach główny muzeum w przy Krupówkach.
„Ludzie, którzy tworzyli Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego gromadzące fundusze na powstanie placówki, to w większości byli warszawiacy, a ta relacja okazała się bardzo szczęśliwą” – mówił historyk z Muzeum Tatrzańskiego Wojciech Szatkowski, który przypomniał, że ważną postacią tworzącą zakopiańskie muzeum był także warszawski przemysłowiec Adolf Scholtze.
Ważną rolę przy powstaniu placówki odegrali także etnograf Bronisław Piłsudski oraz twórca stylu zakopiańskiego Stanisław Witkiewicz. Projekt powstania Muzeum Tatrzańskiego wsparła finansowo Maria Skłodowska–Curie przekazując w 1911 r. część swojej nagrody Nobla. Również siostra noblistki wraz ze swoim mężem Bronisława i Kazimierz Dłuscy zabiegali o utworzenie placówki. Działaczem Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego był także hrabia Władysław Zamoyski, który wsparł finansowo ideę powstania muzeum.
Najstarsze zbiory Muzeum Tatrzańskiego to część botaniczna, geologiczna, zoologiczna oraz etnograficzna, które zostały zgromadzone dzięki darowiznom, a także kupna. Zbiory etnograficzne gromadzili dla Muzeum Tatrzańskiego w końcu XIX wieku Róża z Potockich hr. Raczyńska, Maria i Bronisław Dembowscy oraz Zygmunt Gnatowski. W roku 1922 Muzeum weszło w posiadanie największej kolekcji etnograficznej, liczącej blisko 400 okazów, którą ofiarowała Maria Dembowska.
W roku 1920 prezesem Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego został Juliusz Zborowski - językoznawca, profesor nowotarskiego gimnazjum, znawca kultury ludowej Podhala. W rok później objął on stanowisko kierownika Muzeum, a zarazem kustosza działu etnograficznego i kierował placówką do 1965 r. Zborowski przyczynił się do rozwoju placówki, otwarcia nowych działów i powiększania zbiorów biblioteki. Jego staraniem utworzono m.in. filę muzeum w zakopiańskim domu pisarza Kornela Makuszyńskiego.
Muzeum Tatrzańskie na przestrzeni 130 lat, z początkowych dwóch izb, przekształciło się w bardzo dużą placówkę, które zarządza jedenastoma oddziałami w różnych częściach Podhala. Muzeum Tatrzańskie jest jednym z dwóch najstarszych muzeów regionalnych w Polsce.
„Przez to, że Muzeum Tatrzańskie tworzyli ludzie z całej Polski będącej wówczas pod zaborami, myślę, że śmiało można o nim powiedzieć, że ma zasięg krajowy, a wystawy, które organizujemy sięgają nawet poza granice Polski” – zakończyła dyrektor Muzeum Tatrzańskiego.
Muzeum Tatrzańskie ma obecnie osiem filii i trzy galerie sztuki. Jest placówką wielodziałową, posiada bogate zbiory etnograficzne i przyrodnicze. Zbiory dzieł sztuki Muzeum Tatrzańskiego liczą około 5 tys. pozycji. Wśród nich znajdują się m.in. prace Witkacego, Leona Wyczółkowskiego, Marka Żuławskiego czy Władysława Hasiora.(PAP)
Autor: Szymon Bafia
szb/ mhr/
