XIV Międzynarodowy Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Białymstoku. Fot. PAP/A. Reszko
Dokumentowanie i badanie historii przymusowych przesiedleń i ruchów migracyjnych obywateli Rzeczypospolitej w XX w. oraz propagowanie pamięci o ich losach będzie celem współpracy między IPN a Muzeum Wojska w Białymstoku. Porozumienie w tej sprawie podpisano w piątek.
Współpraca wiązać się ma z działalnością Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku, które od 2013 r. funkcjonuje jako oddział Muzeum Wojska.
"Bardzo się cieszę, iż możemy podpisać umowę, umowę pozwalającą dwóm instytucjom - które już, każda z osobna, bardzo wiele uczyniły dla pamięci polskiego Sybiru, dla pamięci Golgoty Wschodu - rozpocząć nowe projekty i realizować je razem" - mówił w piątek w Warszawie prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Łukasz Kamiński.
Podkreślił, że "zarówno Muzeum Wojska w Białymstoku, w ramach którego w tej chwili przygotowywane jest Muzeum Pamięci Sybiru, jak i IPN, w zasadzie od początku swojego istnienia bardzo wiele czynią, aby tę pamięć zachować". "A może nawet lepiej należałoby powiedzieć - przywrócić do powszechnej świadomości" - zaznaczył.
"Bardzo się cieszę, iż możemy podpisać umowę, umowę pozwalającą dwóm instytucjom - które już, każda z osobna, bardzo wiele uczyniły dla pamięci polskiego Sybiru, dla pamięci Golgoty Wschodu - rozpocząć nowe projekty i realizować je razem" - mówił prezes IPN dr Łukasz Kamiński.
"Wciąż jest bardzo wiele do zrobienia. I na pewno wspólnymi siłami będziemy mogli osiągnąć dużo więcej, czekając na budowę muzeum. Bo w momencie, kiedy ono zostanie już zrealizowane - co miejmy nadzieję nastąpi niedługo - ono w sposób naturalny stanie się ogólnopolskim centrum pamięci o tej części polskiego doświadczenia, związanego przede wszystkim z deportacjami, ale także innymi represjami okupanta sowieckiego" - mówił Kamiński.
Dyrektor Muzeum Wojska w Białymstoku Robert Sadowski przypomniał, że Muzeum Pamięci Sybiru "jest młodą instytucją, jest to oddział, który od trzech lat funkcjonuje w ramach Muzeum Wojska". "Mam nadzieję, że przy pomocy miasta, ale też przy wsparciu instytucji ogólnopolskich wybudujemy to muzeum i ono fizycznie powstanie" - zaznaczył Sadowski.
Jak tłumaczył, dzięki partnerstwu z IPN zyska ono sojusznika w pracach badawczych, edukacyjnych i w działaniach wystawienniczych. "Liczymy na wspólne inicjatywy wystawiennicze nie tylko w kraju, ale też za granicą" - powiedział Sadowski.
"Muzeum Pamięci Sybiru oprócz tego, czym też zajmuje się IPN, czyli badaniem losów naszych obywateli, rodaków w XX wieku, będzie zajmowało się tym, czym powinniśmy się zająć - czyli 400 latami obecności obywateli polskich na Syberii, począwszy od XVII wieku, a nawet ciut wcześniej" - wyjaśnił.
W spotkaniu, podczas którego podpisano porozumienie o współpracy IPN i Muzeum Wojska, wziął udział prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Zaznaczył, że Białystok znany jest m.in. z tego, że organizuje "Marsze Żywej Pamięci Polskiego Sybiru, w których uczestniczy corocznie kilkanaście tysięcy osób, w tym szczególnie dużo młodzieży".
W piątek przypomniano, jakiego rodzaju działania podejmuje IPN celem upamiętnienia sowieckich deportacji i wywózek obywateli polskich po 17 września 1939 r. Temat upamiętnienia sowieckich deportacji i wywózek oraz odtworzenie losów zesłanych na Sybir należy do najważniejszych priorytetów działań edukacyjnych, naukowych i wydawniczych Biura Edukacji Publicznej IPN. Prowadzone badania naukowe koncentrowały się na ustaleniu liczby wywiezionych, warunkach pobytu na zesłaniu, powrotach z deportacji i losach zesłańców po powrocie do kraju.
Na przestrzeni kilkunastu lat funkcjonowania Instytutu zorganizowano kilka krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych, m.in.: "Polskie dzieci na tułaczym szlaku 1939–1950", "Exodus – deportacje i migracje. Wątek wschodni. Stan i perspektywy badań", "Deportacje Polaków z sowieckiej Białorusi i Litwy po drugiej wojnie światowej", "Sybir: Doświadczenie. Pamięć".
Efektem badań nad "polskim Sybirem" jest kilkadziesiąt wydawnictw monograficznych, pokonferencyjnych, albumowych i wspomnieniowych, wśród których najważniejszy jest tom "Deportacje obywateli polskich z Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w 1940 roku", opublikowany w 2004 r. jednocześnie w Warszawie i Moskwie. Publikacja powstała we współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych RP oraz Federalną Służbą Bezpieczeństwa Rosji.
Muzeum Pamięci Sybiru jest instytucją dokumentującą dzieje zesłań oraz dobrowolnego osadnictwa Polaków i innych narodów na ziemiach dawnego Imperium Rosyjskiego oraz Związku Sowieckiego od XVII w. do czasów współczesnych. "Budujemy pamięć o Sybirze jako symbolu carskich i stalinowskich represji, ale też przestrzeni aktywności naukowej, gospodarczej i kulturalnej. Wierzymy, że wspólnota doświadczeń wcześniejszych pokoleń stanowi płaszczyznę międzynarodowego dialogu i współpracy w duchu szacunku i zrozumienia" - podkreślono w opisie misji muzeum.(PAP)
jp/ par/
