Prezes IPN Jarosław Szarek i przedstawiciele Instytutu wraz z dziećmi Kazimierza Sabbata: Jolantą, Barbarą i Janem złożyli wieńce na grobie prezydenta na cmentarzu Gunnersbury. Londyn, 19.07.2019. Fot. Sławek Kasper / IPN
„Żyjemy w wolnej i niepodległej Polsce, ale ta Polska nie pojawiła się znikąd” – przypomniał w Londynie prezes IPN Jarosław Szarek, który wziął udział w uroczystościach z okazji 30. rocznicy śmierci b. prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata.
Dr Szarek przebywa w brytyjskiej stolicy od piątku, kiedy odwiedził grób Sabbata na londyńskim cmentarzu Gunnersbury. W sobotę wieczorem w ambasadzie RP w Londynie przedstawiono wydaną przez IPN książkę prof. Marka Wierzbickiego "Człowiek z Polski. Prezydent RP Kazimierz Sabbat i polska emigracja niepodległościowa".
W rozmowie z PAP, na marginesie swojej wizyty, szef IPN podkreślał znaczenie "dziesiątek lat zmagań, wysiłku i ofiar w kraju oraz właśnie na emigracji, przede wszystkim w polskim Londynie", które złożyły się na utrzymanie idei niepodległej Polski w trakcie i po drugiej wojnie światowej.
Prezes IPN w Londynie: Kazimierz Sabbat był wybitnym działaczem emigracji politycznej
"Zachowanie ciągłości legalnych władz Rzeczpospolitej, stworzenie państwa, struktur państwowych państwa bez ziemi: to ogromne zaangażowanie tysięcy osób" - wyliczał.
W tym kontekście Szarek podkreślił szczególnie rolę Sabbata, który w latach 1976-1986 był premierem, a 1986-1989 prezydentem RP na uchodźstwie.
Jak ocenił, był on "jednym z najwybitniejszych polityków" i "mężem stanu, człowiekiem służby - choć dzisiaj niechętnie się używa takich wielkich słów - ale on (zasłużył na to) całym życiem".
"Sabbat nie miał żadnych złudzeń, że główne zmagania o niepodległą Polskę rozegrają się w kraju, a głównym zadaniem emigracji jest przekazywanie światu informacji o tym co dzieje się w Polsce" - tłumaczył, wskazując na rolę rządu londyńskiego, który m.in. utrzymywał nieformalne więzi z kolejnymi brytyjskimi administracjami na Downing Street.
Prezes IPN: Obojętność Zachodu, pogodzenie się z tą sytuacją i uległość wobec Związku Sowieckiego mogła rzeczywiście odbierać wiele nadziei, ale ci ludzie trwali przez dziesiątki lat i informowali wolny świat.
Jednocześnie Szarek zaznaczył także, że były prezydent "należał do pokolenia, które spotkał jeden z największych dramatów, pokolenia, które poszło walczyć we wrześniu 1939 z dwoma agresorami i po pięciu latach walki okazało się, że mimo ogromnej ofiary, nie będzie niepodległej Polski - i to dzieje się tak za zgodą naszych sojuszników".
"Rzeczpospolita niezłomnych"
"Ta obojętność Zachodu, pogodzenie się z tą sytuacją i uległość wobec Związku Sowieckiego mogła rzeczywiście odbierać wiele nadziei, ale ci ludzie trwali przez dziesiątki lat i informowali wolny świat" - podkreślił.
Szef IPN zapowiedział także dalszą pracę nad przypominaniem historii londyńskiej emigracji i rządu na uchodźstwie przed przyszłoroczną, 30. rocznicą zwrócenia insygniów prezydenckich do Polski, do czego doszło podczas uroczystości na Zamku Królewskim w Warszawie.
"System komunistyczny pozostawił po sobie wielkie spustoszenia. Jednym z takich spustoszeń jest to, że zostało wiele mitów propagandowych, a wiele osób zostało zepchnięte na margines ich znaczenie czy rola przez lata nie była przedstawiana w sposób rzeczywisty czy prawdziwy" - wskazywał, dodając, że jego intencją jest przywrócenie tej pamięci.
„Można powiedzieć, że misja tych ludzi zakończyła się po dwóch pokoleniach i zakończyła się wygraną, bo jest wolna i niepodległa Polska, a naszym obowiązkiem jest pamiętać i o takich osobach przypominać” – podkreśla prezes IPN.
"Instytut Pamięci Narodowej jest od działalności edukacyjnej, naukowej i to robimy; od spowodowania, że pewne postaci, pewne instytucje wracają. Myślę, że to w jakiejś części się w przypadku prezydenta Kazimierza Sabbata udaje" - tłumaczył, wzywając jednocześnie "artystów i reżyserów" do przekucia tych zapomnianych historii w dzieła kultury i przypomnienia ich także młodszym pokoleniom.
100 lat temu urodził się Prezydent RP Kazimierz Sabbat
"Można powiedzieć, że misja tych ludzi zakończyła się po dwóch pokoleniach i zakończyła się wygraną, bo jest wolna i niepodległa Polska, a naszym obowiązkiem jest pamiętać i o takich osobach przypominać" - zakończył.
W 2014 roku ambasada RP w Londynie wyprodukowała pięcioodcinkowy mini-serial dokumentalny o działalności "Rzeczpospolitej Londyńskiej", który jest dostępny bezpłatnie w serwisie YouTube. Film pod tytułem #RepublicInExile został przygotowany przez Konrada Jagodzińskiego i Agnieszkę Chmurę.
Rząd RP na uchodźstwie funkcjonował od jesieni 1939 roku - pierwotnie z siedzibą w Paryżu i Angers, a od czerwca 1940 roku w Londynie. Za oficjalną datę zakończenia jego działań uznaje się 22 grudnia 1990 roku, kiedy ostatni prezydent na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski przekazał na Zamku Królewskim w Warszawie insygnia władzy nowo wybranemu prezydentowi RP Lechowi Wałęsie.
Z Londynu Jakub Krupa (PAP)
jakr/ sp/
