Sierpień miesiącem licznych pielgrzymek na Jasną Górę

W Polsce poza Jasną Górą jest 95 ośrodków pielgrzymkowych, m.in. Piekary Śląskie, Kalwaria Zebrzydowska, Święta Lipka, Góra św. Anny, Kalwaria Pacławska, Licheń, Kodeń, Gietrzwałd, Wambierzyce, ale pielgrzymki do nich odbywają się w innym czasie i nie są tak liczne.

Na Jasną Górę w sierpniu ruszają pielgrzymki z wielu miast. Do Częstochowy docierają na obchodzone 15 sierpnia uroczystości święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zwane też świętem Matki Bożej Zielnej - tego dnia odbywa się święcenie kwiatów i ziół.

Najstarsza pielgrzymka do Częstochowy, udokumentowana w kronikach, wyruszyła we wrześniu 1626 r. z Gliwic. Była wyrazem wdzięczności za uratowanie miasta przed wojskami duńskimi podczas wojny trzydziestoletniej. Według miejskich legend, Maryja rozpostarła wtedy swój płaszcz nad miastem, chroniąc je i zmuszając wrogów do ucieczki. Po cudownym ocaleniu 80 mieszczan wyruszyło z pielgrzymką do Częstochowy, gdzie 29 września 1626 r. umieścili sztandar z wizerunkiem Maryi. Mieszkańcy Gliwic złożyli w kościele parafialnym ślubowanie, że co roku będą odbywali taką pielgrzymkę. Jak podają miejskie kroniki, "Matce Bożej to ślubowanie było miłe, a dla mieszczan zbawienne".

Druga była piesza pielgrzymka z Kalisza. Po raz pierwszy ruszyła w 1637 r. To jedyna piesza pielgrzymka w Polsce, podczas której pątnicy pieszo pokonują drogę w obie strony. Trwa od 10 do 19 sierpnia. Pielgrzymi idą w sumie 300 km.

Trzecia jest pielgrzymka z Łowicza (od 1656 r.).

Warszawska Pielgrzymka Piesza na Jasną Górę, która po raz pierwszy wyruszyła 6 sierpnia 1711 r., była wypełnieniem ślubowania złożonego w imieniu mieszkańców stolicy przez członków Bractwa Pana Jezusa Pięciorańskiego za uwolnienie miasta od szalejącej zarazy. Jej trasa liczy 248 km, wędrówka trwa dziewięć dni i kończy się 14 sierpnia. Na szlaku pątnicy odwiedzają m.in. Sanktuarium Matki Bożej Świętorodzinnej w Studziannej, Sanktuarium Pana Jezusa Ukrzyżowanego w Paradyżu i Sanktuarium św. Anny Samotrzeciej w miejscowości Święta Anna.

Od kilkudziesięciu lat warszawska pielgrzymka ma charakter międzynarodowy, idą w niej osoby z całej Europy, a nawet z Indii. Ostatnio wśród pątników są również Rosjanie, Litwini, Białorusini, Ukraińcy i Łotysze.

Tegoroczna 307. Warszawska Pielgrzymka Piesza wyruszy w poniedziałek 6 sierpnia sprzed kościoła ojców paulinów pw. św. Ducha. "W tym roku w czasie pielgrzymki będziemy dziękować Bogu za dar niepodległości Polski i prosić Go o umiejętne jej zagospodarowanie" - powiedział dziennikarzom kierownik 307. Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę o. Marek Tomczyk.

Jak zapowiedział na konferencji prasowej poprzedzającej pielgrzymkę, tegoroczne hasło "Z Maryją wolni" nawiązuje do 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. "Św. Jan Paweł II powiedział, że na Jasnej Górze zawsze byliśmy wolni. Nauczał, że wolność jest nam dana, ale też zadana. Dlatego w tym roku w czasie wędrówki będziemy dziękować Bogu za dar wolności i prosić Go o dar umiejętnego jej zagospodarowania" - wyjaśnił paulin. Dodał, że pielgrzymom będzie towarzyszyła nowenna oparta na nauczaniu kard. Stefana Wyszyńskiego, który przestrzegał, że "wolność nie jest dana raz na zawsze".

Na Jasną Górę pielgrzymuje też od 1981 r. młodzież akademicka i ze szkół średnich Archidiecezji Warszawskiej. Idzie szlakiem zapomnianych staropolskich sanktuariów maryjnych, m.in: Matki Boskiej Niepokalanej Wszechpośredniczki Łask w Niepokalanowie, Matki Bożej Jazłowieckiej w Szymanowie, Matki Bożej Świętorodzinnej w Miedniewicach, Sanktuarium św. Anny w Smardzewicach, Sanktuarium Matki Bożej Gidelskiej, Matki Bożej Mstowskiej Miłosierdzia, Sanktuarium św. Ojca Pio na Przeprośnej Górce.

W tym roku 38. Warszawska Akademicka Pielgrzymka Metropolitarna wyruszy w niedzielę 5 sierpnia sprzed kościoła św. Anny. Pielgrzymować będzie pod hasłem "Niech zstąpi Duch Twój!". Mszy św. przed jej wyruszeniem przewodniczyć będzie metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz.

Przy Katedrze Polowej WP dołączy do niej XXVII Międzynarodowa Piesza Pielgrzymka Wojskowa. Weźmie w niej udział 500 osób, w tym około 100 żołnierzy z zagranicy - z Chorwacji, Litwy, Słowacji, Niemiec i USA. Oprócz wojskowych pójdą w niej pracownicy wojska i rodziny wojskowe. Opiekować się nią będzie 10 kapelanów.

Pielgrzymki na Jasną Górę odbywają się również w innym czasie, ale nie są piesze. Zazwyczaj organizują je grupy zawodowe i środowiskowe - są pielgrzymki ludzi pracy, pielęgniarek, parlamentarzystów, żeglarzy.

W Kościele pielgrzymowano od II wieku do miejsc świętych w Palestynie (Jerozolima), a od III wieku do grobów apostołów-męczenników (Rzym) i miejsc przechowywania relikwii. Od późnego średniowiecza pielgrzymki stały się masowe, podejmowane indywidualnie lub grupowo. Szczególnie popularnym miejscem było i jest nadal Santiago de Compostela w Hiszpanii.

Historia pieszego pielgrzymowania na Jasną Górę sięga początków istnienia klasztoru. Duże zorganizowane grupy przybywają tu od XV wieku. Pierwsza zorganizowana pielgrzymka piesza dotarła do sanktuarium w 1434 r., kiedy po odrestaurowaniu obrazu Matki Bożej zniszczonego po rabunkowym napadzie na klasztor w uroczystej procesji przeniesiono go z Krakowa do Częstochowy.

Ruch pielgrzymkowy nie zamarł także w czasie II wojny światowej. Piesza Pielgrzymka Warszawska przyszła nawet podczas Powstania Warszawskiego.

Po wojnie liczba pieszych pątników ze względu na uwarunkowania polityczne i społeczne znacznie się zmniejszyła. Do połowy lat 70. piesze pielgrzymowanie ograniczało się do grup wyruszających z Warszawy i Łodzi. Z powodu różnych szykan inne pielgrzymki nie mogły się odbywać.

Od końca lat 70. nastąpił zdecydowany rozwój ruchu pielgrzymkowego. Mimo wysiłku władz komunistycznych lata 80. przyniosły gwałtowny wzrost zainteresowania pątniczymi szlakami do tego stopnia, że zaszła konieczność tworzenia pielgrzymek regionalnych, zupełnie nowych lub wyodrębnionych z już istniejących (np. z Pielgrzymki Warszawskiej), by ich uczestnikom zagwarantować odpowiednią opiekę duchową i organizacyjną.

Piesze pielgrzymowanie zwiększyło się gwałtownie wraz z wyborem kard. Karola Wojtyły na papieża. 4-6 czerwca 1979 r., kiedy Jan Paweł II pierwszy raz odwiedzał ojczyznę i Jasna Górę, wokół sanktuarium zgromadziło się około trzech i pół miliona pielgrzymów, z których spora część przyszła pieszo.

Ważny dla eklezjalnego wymiaru pielgrzymowania na Jasną Górę jest udział pątników z Europy i całego świata. Godnym uwagi zjawiskiem jest rosnąca od 1966 r. liczba obcokrajowców w pieszej pielgrzymce z Warszawy. W 1978 r. uczestniczyło w niej 850 osób z 17 krajów, największą grupę, około 450 osób, stanowiła młodzież włoska. Od 1980 roku Włosi wędrują z trzech miast: Warszawy, Krakowa i Lublina.

Pielgrzymowanie dla osób z krajów, gdzie pielgrzymki są niemożliwe, spełnia funkcję zastępczą i pozwala przeżyć radość z możliwości tego tak specyficznego manifestowania wiary. Nadto ma znaczenie ekumeniczne, bo stanowi środowisko modlitwy pielgrzymów różnych wyznań, konkretnie sprawdzanej wiary w prostej miłości bliźniego i jest okazją doświadczenia Kościoła powszechnego. Jak powiedział jeden z uczestników, ekumenizm nie jest tutaj programowany, ale sam się tworzy.

Pielgrzymki piesze trwają najczęściej kilka lub kilkanaście dni i stają się środowiskiem integralnej ewangelizacji, której pierwszym elementem jest dawanie świadectwa. Są rekolekcjami w drodze. Słowo Boże i codzienny udział w Eucharystii związane z trudem pielgrzymowania ułatwiają odkrywanie w sobie zdolności do wymagającej ofiary miłości bliźniego.

Średnio, jak podaje o. Zachariasz Jabłoński, paulin w "Jasna Góra Bliska i daleka", w ostatnim piętnastoleciu w pieszych pielgrzymkach uczestniczyło ok. 250 tys. osób rocznie, co stanowi około 6 proc. ogółu pątników jasnogórskich. Posługę duszpasterską pełni w tych pielgrzymkach ponad 2 tys. kapłanów, wspomaganych przez 2,5 tys. kleryków, ponad pół tysiąca sióstr zakonnych i liczne zespoły świeckich animatorów.

Na Jasną Górę wiedzie ponad 55 szlaków pielgrzymkowych, liczących ponad 100 kilometrów. W sumie mają ponad 15 tys. kilometrów. Najdłuższe trasy pokonują pielgrzymi z Pomorza Zachodniego i z Warmii - 500-600 kilometrów. Większość pielgrzymek diecezjalnych wędruje zróżnicowanymi trasami w grupach lub tzw. członach, w Częstochowie łącząc się w jedną.

Najwięcej pątników gromadzi obchodzona 15 sierpnia uroczystość Wniebowzięcia NMP i 26 sierpnia, święto Matki Bożej Częstochowskiej. Największe grupy, liczące ok. 10 tys. osób, przybywają z Warszawy, Radomia, Krakowa i Tarnowa.

Statystyki wykazują, co prawda, spadek liczby pieszych pielgrzymów, ale nie jest ich mniej, jeśli przeliczyć to na wciąż malejącą ze względów demograficznych i fale emigracyjne liczbę mieszkańców Polski.

Badania socjologiczne pokazują, że pielgrzymki są bardzo istotnym elementem polskiej pobożności. Zdecydowana większość ludzi chodzących systematycznie do kościoła choć raz była na pieszej pielgrzymce do któregoś sanktuariów maryjnych.

W badaniach przeprowadzonych przed kilku laty na zlecenie tygodnika "Niedziela" co trzeci respondent deklaruje, że pielgrzymuje często, ponad połowa, że czasami, a tylko 14,3 proc. nie pielgrzymuje wcale.(PAP)

autor: Stanisław Karnacewicz

skz/ wus/