Rotmistrz Witold Pilecki. Fot. PAP/CAF
Urząd miasta będzie inwestorem pomnika pułkownika Witolda Pileckiego - bohatera II wojny światowej, zgładzonego w 1948 r. przez komunistyczne władze – poinformowali przedstawiciele stołecznego ratusza podczas czwartkowej sesji rady Warszawy. Przedstawiciele ratusza zapewniali radnych, że prezydent stolicy Hanna Gronkiewicz-Waltz popiera idę budowy pomnika rotmistrza Pileckiego - honorowego obywatela Warszawy, pośmiertnie awansowanego na pułkownika.
Ratusz zaznacza jednak, że pomnik musi powstać w porozumieniu z Radą Pamięci Walk i Męczeństwa, konieczne jest jej stanowisko i założenia programowo-ideowe. Następnie władze Warszawy zaproponują lokalizację i przedstawią radzie miasta projekt uchwały w sprawie pomnika. Po jego przyjęciu ma zostać ogłoszony konkurs architektoniczny.
Ratusz zaznacza, że pomnik musi powstać w porozumieniu z Radą Pamięci Walk i Męczeństwa, konieczne jest jej stanowisko i założenia programowo-ideowe. Następnie władze Warszawy zaproponują lokalizację i przedstawią radzie miasta projekt uchwały w sprawie pomnika. Po jego przyjęciu ma zostać ogłoszony konkurs architektoniczny.
Radni PiS zaproponowali podczas dyskusji, by pomnik płk. Pileckiego stanął na pl. Wileńskim na Pradze Północ.
Wcześniej klub PiS zgłosił wniosek o włączenie do porządku obrad projektu uchwały w sprawie budowy tego pomnika na pl. Wileńskim, miałby on zająć miejsce będącego obecnie w konserwacji pomnika Braterstwa Broni, zwanego także "pomnikiem czterech śpiących". Rada odrzuciła ten wniosek.
Witold Pilecki (pseud. Witold, Druh, nazwiska konspiracyjne: Roman Jezierski, Tomasz Serafiński, Leon Bryjak, Jan Uznański, Witold Smoliński) urodził się w 1901 r. w Ołońcu w północnej Rosji, dokąd jego rodzina została przesiedlona w ramach represji za udział w powstaniu styczniowym. Pochodził ze szlachty pieczętującej się herbem Leliwa. Od 1910 r. mieszkał i uczył się w Wilnie. Od roku 1914 należał do zakazanego przez władze carskie harcerstwa. Maturę zdał w 1921 r.
W latach 1918-21 służył w Wojsku Polskim, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Jako kawalerzysta brał udział w obronie Grodna. W sierpniu 1920 r. wstąpił do 211. Pułku Ułanów i w jego szeregach uczestniczył w bitwie warszawskiej, w walkach w Puszczy Rudnickiej oraz w wyzwoleniu Wilna. Dwukrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Zmobilizowany w sierpniu 1939 r., walczył w kampanii wrześniowej w składzie 19. Dywizji Piechoty Armii "Prusy" jako dowódca plutonu kawalerii dywizyjnej.
Po zakończeniu kampanii przedostał się do Warszawy, gdzie stał się jednym z organizatorów powołanej 9 listopada 1939 r. konspiracyjnej Tajnej Armii Polskiej pod dowództwem mjr. Jana Włodarkiewicza, podporządkowanej później Związkowi Walki Zbrojnej.
W 1940 r. - gdy Niemcy utworzyli obóz Auschwitz - zaproponował dowództwu, że dobrowolnie przedostanie się do niego, by zbierać informacje oraz utworzyć ruch oporu. By dostać się do obozu Pilecki wszedł w "kocioł" podczas łapanki na stołecznym Żoliborzu. Został zatrzymany w kamienicy na ul. Wojska Polskiego 40.
Jako Tomasz Serafiński został deportowany do obozu we wrześniu 1940 r. Stworzył tam Związek Organizacji Wojskowych (ZOW). Więźniowie, głównie byli żołnierze tworzyli tzw. piątki. Każda taka grupa rozbudowywała swoją siatkę konspiracyjną nie wiedząc nic o istnieniu innych "piątek". Był to oryginalny pomysł Pileckiego. Później ZOW był budowany na wzór organizacji wojskowych. Jego dowódcą został płk Kazimierz Heilman-Rawicz z ZWZ-AK. ZOW - wedle zamysłu Pileckiego - miał przygotować powstanie w obozie. Pilecki opracowywał pierwsze raporty o ludobójstwie w Auschwitz, które trafiały na Zachód.
W kwietniu 1943 r. uciekł z obozu i wrócił do Warszawy. W latach 1943-44 służył w oddziale III Kedywu KG AK (m.in. jako zastępca dowódcy Brygady Informacyjno-Wywiadowczej "Kameleon"- "Jeż") i brał udział w powstaniu warszawskim. Po kapitulacji trafił do niemieckiej niewoli. Więziony był w stalagach Lamsdorf i Murnau. Po wyzwoleniu wstąpił do II Korpusu Polskiego. Na osobisty rozkaz gen. Władysława Andersa przedostał się do Polski, by prowadzić działalność wywiadowczą dla II Korpusu. Nie zareagował na rozkaz ucieczki z Polski wydany przez Andersa.
W maju 1947 r. został aresztowany przez UB. Torturowany, wyznał żonie: "Oświęcim to była igraszka". Został oskarżony m.in. o działalność wywiadowczą na rzecz rządu emigracyjnego. W procesie tzw. grupy Witolda został skazany na śmierć. Wyrok wykonano 25 maja 1948 r. Miejsce jego pochówku jest nieznane.
W 1990 r. wyrok na rotmistrza Pileckiego został anulowany. W 2006 r. podczas obchodów 62. rocznicy powstania warszawskiego prezydent Lech Kaczyński przyznał Witoldowi Pileckiemu pośmiertnie Order Orła Białego.
Pilecki jest też honorowym obywatelem Warszawy. Przed tygodniem PiS ogłosił, że wystąpi do Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych o pośmiertny wniosek do prezydenta ws. nominacji generalskiej dla Pileckiego.(PAP)
pro/ pz/ mow/
