Dyrektor ECS Basil Kerski podczas uroczystości "Epitafium pamięci ofiar Grudnia ’70". Fot. PAP/A. Warżawa
Grudzień ’70 to fundament Solidarności i pokojowej filozofii walki z komunizmem – powiedział w środę pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców w Gdańsku, w 45. rocznicę protestów na Wybrzeżu, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności Basil Kerski.
W 45. rocznicę Grudnia '70 znicze pod pomnikiem zapaliło kilkudziesięciu obecnych i emerytowanych pracowników Stoczni Gdańskiej oraz delegacja dyrekcji firmy. W uroczystości, w trakcie której odczytano także apel poległych i odmówiono modlitwę za ofiary tragedii, uczestniczyła także młodzież z gdańskich szkół.
„To dzień wyjątkowy. To nie tylko 45. rocznica krwawych wydarzeń i protestów na Wybrzeżu – w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie, Elblągu” – powiedział Kerski.
Przypomniał, że 16 grudnia przypada także 35. rocznica odsłonięcia Pomnika Poległych Stoczniowców.
„Razem z miastem Gdańsk, Solidarnością, IPN-em staramy się zrealizować marzenia i postulaty tych, którzy budowali ten pomnik 35 lat temu. Mianowicie wyrażali oni wówczas nadzieję, że ten pomnik stanie się symbolem pojednania i odnowy społeczeństwa polskiego. Dzisiaj to dla nas oczywiste – to miejsce dzisiaj jest tym symbolem” – podkreślił szef ECS.
Głos zabrał także prezes Stowarzyszenia Rodzin Ofiar Grudzień ’70 Paweł Władkowski, który 45 lat temu jako pracownik portu gdańskiego uczestniczył w proteście robotników. „Walczyliśmy o godność, która była wtedy zdeptana” – mówił.
W ramach środowych obchodów rocznicy Grudnia '70 w Europejskim Centrum Solidarności zaplanowano wydarzenie pod nazwą "Epitafium pamięci ofiar Grudnia'70" z udziałem m.in. Lecha Wałęsy, podkreślające, że w tym roku mija 35. rocznica odsłonięcia Pomnika Poległych Stoczniowców. Z tej okazji esej pt. "Grudzień'70 dzisiaj" odczyta pisarz Stefan Chwin, który badał literackie i historyczne konteksty gdańskiego pomnika.
W ECS otwarta zostanie wystawa „Ukryte/Wypowiedziane/Przypomniane".Grudzień’70", odwołująca się do tryptyku filmowego Andrzeja Wajdy - "Człowieka z marmuru", "Człowieka z żelaza" i "Wałęsy. Człowieka z nadziei". W wernisażu ekspozycji ma wziąć udział reżyser.
Obchody 45. rocznicy Grudnia'70 w Gdańsku odbędą się w środę także w godzinach popołudniowych. Rozpoczną się one od zapalenia zniczy pod tablicą upamiętniającą Ofiary Grudnia'70, znajdującą się na budynku, gdzie niegdyś miał swoją siedzibę Komitet Wojewódzki PZPR, podpalony wówczas przez demonstrujących.
Następnie zaplanowano modlitwę i zapalenie zniczy na Targu Siennym - w miejscu zamordowania Antoniego Browarczyka - pierwszej śmiertelnej ofiary stanu wojennego w Gdańsku, który 17 grudnia 1981 r. został zastrzelony przez milicję podczas demonstracji związanej z rocznicą Grudnia'70.
Kolejny punkt programu obchodów rocznicy Grudnia '70 to msza w kościele św. Brygidy w Gdańsku; po niej nastąpi przemarsz ulicami miasta pod Pomnik Poległych Stoczniowców. Tam zostaną złożone wieńce i wiązanki, odczytany apel poległych. List od prezydenta Andrzeja Dudy odczyta minister w jego kancelarii Maciej Łopiński.
W grudniu 1970 r., w proteście przeciw podwyżkom cen wprowadzonym przez władze PRL, przez Wybrzeże przetoczyła się fala strajków i demonstracji. W Gdańsku i Szczecinie protestujący podpalili gmachy Komitetów Wojewódzkich PZPR.
Aby stłumić protesty, władze zezwoliły milicji i wojsku na użycie broni. Według oficjalnych danych, w grudniu 1970 r. na ulicach Gdańska, Gdyni, Szczecina i Elbląga od kul milicji i wojska zginęły 44 osoby (w tym 18 w Gdyni, a 16 w Szczecinie), a ponad 1160 zostało rannych. (PAP)
rop/ pz/
