Tablicę pamiątkową poświęconą pierwszemu wojewodzie lubelskiemu Stanisławowi Moskalewskiemu odsłonięto w poniedziałek w Lublinie, podczas obchodów 100-lecia administracji rządowej w woj. lubelskim.
Imię Moskalewskiego nadano też Sali Kolumnowej w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim.
Wojewoda lubelski Przemysław Czarnek przypomniał podczas uroczystości, że 2 sierpnia 1919 r. uchwalona została ustawa, na mocy której utworzono województwo lubelskie, a proces tworzenia administracji rządowej trwał tu przez następne miesiące aż do chwili, gdy w listopadzie 1919 r. urząd wojewody lubelskiego objął Stanisław Witalis Moskalewski.
„Był wojewodą przez siedem lat. Wybitny Polak, wybitny społecznik, wybitny patriota, człowiek, któremu województwo lubelskie ogromnie wiele zawdzięcza” - powiedział Czarnek.
Tablicę upamiętniającą postać Moskalewskiego odsłonięto na frontowej ścianie gmachu Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego. Uroczystość przebiegała zgodnie z ceremoniałem wojskowym – odbył się apel pamięci, żołnierze oddali salwę honorową.
W uroczystościach uczestniczyli potomkowie pierwszego lubelskiego wojewody. „Każda taka inicjatywa, która upamiętnia tych, którzy budowali zręby polskiej niepodległości, jest dla nas bardzo ważna. Za tę inicjatywę bardzo dziękuję” – powiedziała wnuczka Moskalewskiego Maria Klimkowska.
Dziękowała również władzom i społeczności podlubelskiej gminy Garbów za pamięć o Stanisławie Moskalewskim i dbanie o jego grób, który znajduje się na cmentarzu w Garbowie.
Stanisław Witalis Moskalewski urodził się 28 kwietnia 1876 r. w Sieprawkach k. Garbowa. Pochodził ze zubożałej po 1863 r. rodziny szlacheckiej. Edukację rozpoczął w IV Gimnazjum w Warszawie, ale z powodu gruźlicy przerwał naukę; wiedzę ogólną i w zakresie administracji gospodarczej zdobył samodzielnie. Pracował w Ordynacji Zamoyskich najpierw jako leśniczy, następnie jako sekretarz majątku Klucza Zwierzynieckiego, a w końcu jako naczelnik Wydziału Dochodów Stałych w Zarządzie Głównym Ordynacji.
Zakładał na terenie guberni lubelskiej spółdzielnie i kółka rolnicze, spółki wikliniarskie i tkackie, ochotnicze straże pożarne, kasy pożyczkowe, czytelnie ludowe. W 1905 r. i w latach następnych brał czynny udział w akcji wprowadzania języka polskiego do szkół i urzędów gminnych.
W 1901 r. został członkiem Ligi Narodowej, a następnie Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego. Po wybuchu I wojny światowej z nominacji Władysława Grabskiego został pełnomocnikiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego na obszar Ukrainy, gdzie organizował pomoc i opiekę nad Polakami, a w 1918 r. - ich powrót do kraju.
17 listopada 1919 r. został wojewodą lubelskim i funkcję tę pełnił do 25 października 1926 r. Jako wojewoda angażował się zwłaszcza w odbudowanie ze zniszczeń gospodarstw wiejskich i rolnictwa będącego główną gałęzią gospodarki w województwie. W latach 1924 - 1926 był nadzwyczajnym komisarzem ds. oszczędnościowych przy prezydium Rady Ministrów. Przyczynił się do zrównoważenia budżetu państwa i ograniczenia wydatków administracji państwowej m.in. skasował wiele urzędów i ograniczył liczbę ministerstw. Moskalewski angażował się też w rozwój Uniwersytetu Lubelskiego (od 1928 r. Katolicki Uniwersytet Lubelski), wspierał go finansowo, organizował różnego rodzaju pomoc.
Po zakończeniu pracy na stanowisku wojewody przeniósł się do Poznania, gdzie kierował organizacją Polskiego Czerwonego Krzyża. Zmarł w Poznaniu 6 września 1936 r.
Uroczystościom upamiętnienia pierwszego lubelskiego wojewody i 100. rocznicy utworzenia administracji rządowej w woj. lubelskim towarzyszyła też wystawa poświęcona postaci Stanisława Moskalewskiego oraz konferencja historyczna. (PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/ wj/
