"Pro memoria" tom 1
"Pro memoria", czyli codzienne zapiski Prymasa Tysiąclecia Stefana Wyszyńskiego, to tytuł nowej serii wydawniczej, której pierwsze tomy wkrótce ukażą się w księgarniach. Zapiski obejmujące lata 1948-1952 zostaną zaprezentowane w przyszłym tygodniu w Warszawie.
"Pro memoria", czyli wieloletnie codzienne zapiski kard. Wyszyńskiego - jak zapowiedział w rozmowie z PAP dyrektor Biura Badań Historycznych IPN dr hab. Mirosław Szumiło - będą publikowane w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN "Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989". Centralne Projekty Badawcze to podstawowa forma realizacji zadań Instytutu związanych z badaniami naukowymi, jednak wydanie nowej edycji było możliwe dzięki współpracy IPN, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Archidiecezji Warszawskiej i Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
W ocenie historyków Instytutu, nowa seria wydawnicza będzie monumentalną, bo liczącą 27 tomów, edycją źródłową obejmującą notatki Prymasa Tysiąclecia z lat 1948-1981. "To unikatowe świadectwo niestrudzonej działalności prymasa oraz niekwestionowanego autorytetu społecznego i rzecznika praw narodu" - podali badacze. Nowa seria powstała z inicjatywy Archidiecezji Warszawskiej i Archidiecezji Gnieźnieńskiej, które są dysponentami spuścizny kardynała Wyszyńskiego.
Pierwszy tom "Pro memoria" prymasa Wyszyńskiego, który zostanie zaprezentowany 28 listopada na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, obejmuje zapiski z lat 1948-1952, gdy władze komunistyczne prowadziły działania zmierzające do całkowitej marginalizacji społecznej Kościoła. Kolejny tom obejmuje zapiski z roku 1953.
Udział w spotkaniu i prezentacji nowej serii zapowiedzieli m.in. prymas Polski abp Wojciech Polak, metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz, prezes IPN Jarosław Szarek, rektor UKSW ks. prof. Stanisław Dziekoński oraz bp prof. Jan Kopiec, który jest przewodniczącym Rady Programowej wydania "Pro memoria".
Kard. Stefan Wyszyński przez cały czas swej prymasowskiej posługi regularnie prowadził osobiste zapiski, które nazwał "Pro memoria". Pierwszy zapis tego zbioru pochodzi z 22 października 1948 r., a więc z dnia nagłej śmierci kard. Augusta Hlonda; ostatni zaś zapis z 12 maja 1981 r. - dnia 35. rocznicy konsekracji biskupiej, na 16 dni przed śmiercią ich autora. Z tego, prawie 33-letniego, okresu zachowało się kilkadziesiąt tomów rękopisów.
W zapiskach kard. Wyszyńskiego czytamy m.in: "Moje notatki, zapiski, wcale nie mają pretensji pamiętnikarskich, ja nie piszę pamiętników, tylko notuję rzeczy, w których sam osobiście brałem udział. I notuję je dlatego, że mogą być niekiedy sprawy kontrowersyjne i ktoś będzie sobie chciał postawić pytanie, a nie daj Boże męczyć się nad tym problemem, jak tam w rzeczywistości było. Z litości więc dla tych, którzy się kiedyś będą zajmowali tymi sprawami, notuję pewne rzeczy, jak one wyglądały, ale tylko takie, w których sam brałem udział".
Instytut Pamięci Narodowej podkreśla, że od początku swojego istnienia wydaje monografie i edycje źródłowe, które są ważne dla zrozumienia losów Kościoła katolickiego w Polsce pod rządami komunistycznymi.
"Codzienne zapiski kardynała Wyszyńskiego są źródłem niezwykłym, gdyż nie tylko dokumentują zmagania Kościoła katolickiego z totalitarnym państwem, ale również pokazują dzieje polskiej wspólnoty narodowej w nowym świetle. Jest to spojrzenie jednej z najwybitniejszych postaci w polskiej historii, Prymasa Tysiąclecia, dzięki któremu Kościół w Polsce pozostał niezależny i mógł działać w interesie i na rzecz polskiego społeczeństwa" - podał Instytut.
Kard. Wyszyński (ur. w 1901 r.) przez 32 lata - od 1948 roku - stał na czele Kościoła katolickiego w Polsce. W okresie komunistycznych represji wobec Kościoła i społeczeństwa bronił chrześcijańskiej tożsamości narodu. Gdy rząd zdecydował się na jawną ingerencję w wewnętrzne życie Kościoła wypowiedział swoje słynne "non possumus". Wyszyński był autorytetem moralnym, duchowym współtwórcą przemian społecznych, które doprowadziły do upadku komunizmu. W latach 1980-81 wspierał rodzącą się Solidarność. Zmarł 28 maja 1981 r., został pochowany w warszawskiej archikatedrze św. Jana Chrzciciela. Po jego śmierci, dla przypomnienia jego zasług dla Kościoła i Polski, zaczęto go określać mianem Prymasa Tysiąclecia. (PAP)
nno/ itm/
