Salwą honorową, apelem pamięci, kwiatami i spektaklem uczczono 70. rocznicę pierwszego transportu powstańców warszawskich do Stalagu 344 Lamsdorf na terenie byłego obozu jenieckiego w Łambinowicach. W uroczystości uczestniczyli powstańcy, jeńcy tego obozu.
Jedną z osób, które na początku października 1944 r. trafiły do Stalagu 344 Lamsdorf (obecnie Łambinowice), była Barbara Lewandowska. W poniedziałek w Łambinowicach była po raz pierwszy od tamtego czasu. Podczas uroczystości wspominała, że obóz "był okropny", ale – jak dodała – zawarła w nim przyjaźnie na całe życie.
Wspominała też m.in. ludzi, którzy podczas transportu przynosili przewożonym do Lamsdorf powstańcom wodę, owoce i "słowa otuchy” oraz kolejarzy, którzy informowali przewożonych gdzie się znajdują i którzy powiedzieli powstańcom, kiedy ich transport przekroczył polsko-niemiecką granicę. „Dzięki temu mogliśmy się pożegnać z ukochaną ojczyzną” – opowiadała w poniedziałek Lewandowska.
Dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu dr Violetta Rezler-Wasielewska przypomniała, że łącznie przez obóz jeniecki w Lamsdorf przeszło ok. 6 tys. powstańców warszawskich z 17 tys. ogółem wziętych wtedy do niewoli. Były wśród nich kobiety i dzieci.
Dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu dr Violetta Rezler-Wasielewska przypomniała, że łącznie przez obóz jeniecki w Lamsdorf przeszło ok. 6 tys. powstańców warszawskich z 17 tys. ogółem wziętych wtedy do niewoli. Były wśród nich kobiety i dzieci. "Dla zdecydowanej większości obóz w Lamsdorf był tylko przystankiem w dłuższej drodze do innych obozów jenieckich w głębi III Rzeszy. Niektórzy przebywali w nim do końca, czyli do ewakuacji obozu, która miała miejsce w końcówce stycznia 1945 roku, a inni pozostali tu już na zawsze” – mówiła.
Rezler-Wasielewska zaznaczyła, że obchodzone rokrocznie uroczystości poświęcone powstańcom warszawskim to wyraz szacunki i podziękowania za ich odwagę i determinację. „To także wyraz naszej świadomości patriotyzmu. Pielęgnowanie pamięci o tych ludziach jest ciągle potrzebne, by uzmysławiać sobie wartość wolności i pokoju” – dodała dyrektor łambinowickiego muzeum.
Podczas poniedziałkowych uroczystości wręczono również 4 złote i 2 srebrne medale opiekuna miejsc pamięci. Wcześniej, w holu opolskiego urzędu marszałkowskiego, otwarto wystawę pt. „Koniec i początek. Powstańcy Warszawscy w niewoli niemieckiej”, a powstańcy spotkali się z uczniami opolskich liceów. Po uroczystości w Łambinowicach odbył się natomiast spektakl teatralny „Przerzucane słowa” w reż. Andrzeja Czernika i wykonaniu aktorów Teatru Ekostudio, zainspirowany jeniecką korespondencją "przez druty".
Powstańcy warszawscy trafili do Łambinowic na początku październiku 1944 roku, pierwsi - w transportach 6-7 października.
W kilku kolejnych obozach jenieckich w Łambinowicach, istniejących od 1870 r. do roku 1946, przebywało łącznie ponad 500 tys. jeńców oraz imigrantów niemieckich i przesiedleńców. Zmarło w nich lub zginęło kilkadziesiąt tysięcy osób. Pierwsze mogiły jeńców z Lamsdorf pochodzą z czasów wojny prusko-francuskiej, gdy powstał tu pierwszy obóz jeniecki.
W czasie I wojny światowej w sześciu istniejących w Łambinowicach podobozach przetrzymywanych było ok. 90 tys. żołnierzy państw ententy, zmarło ok. 7 tys. z nich.
Najwięcej mogił - głównie bezimiennych i zbiorowych - powstało w Łambinowicach w trakcie II wojny światowej. Wtedy to po raz trzeci utworzono tu obozy jenieckie. W 1939 r. trafili tu jeńcy polscy - w sumie ok. 43 tys. osób - których wysłano później w głąb Rzeszy i zastąpiono jeńcami państw koalicji antyhitlerowskiej.
W Stalagu VIII B (344) Lamsdorf, jak formalnie nazywał się obóz, większość stanowili jeńcy brytyjscy. Stąd potoczna jego nazwa - Britenlager. W założonym w 1941 r. kilkaset metrów dalej tzw. Russenlager - formalnie Stalag 318 (344) Lamsdorf - przetrzymywani byli jeńcy radzieccy. Na podstawie sondażowej ekshumacji, przeprowadzonej tuż po wojnie, oceniono liczbę zmarłych w Lamsdorf w czasie II wojny światowej z zimna, chorób i wycieńczenia na ok. 40 tys.
W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej Lamsdorf był obozem dla niemieckich imigrantów i przesiedlanych. (PAP)
kat/ par/
