Włosi obchodzą dwa święta państwowe: Wyzwolenia – 25 kwietnia i Republiki – 2 czerwca. To pierwsze, upamiętniające wyzwolenie miast na północy kraju spod nazizmu i faszyzmu, mija co roku w klimacie polemik i podziałów na tle oceny doby faszyzmu.
Festa della Liberazione jest podobnie, jak Festa della Repubblica dniem wolnym od pracy w całym kraju.
Kwietniowe Święto Wyzwolenia obchodzone jest jako rocznica oswobodzenia 25 kwietnia 1945 roku Mediolanu, Turynu i innych miast na północy Włoch spod nazizmu i faszyzmu, co nastąpiło na kilkanaście dni przed formalnym zakończeniem II wojny światowej. Obchody tego święta koncentrują się zwłaszcza w wyzwolonych wówczas miastach, gdzie organizowane są wielotysięczne pochody z udziałem przedstawicieli lokalnych władz i organizacji społecznych, polityków centrolewicy oraz lewicy i stowarzyszenia partyzantów antyfaszystowskiego ruchu oporu i ich rodzin.
Od tych obchodów odcina się co roku znaczna część polityków i zwolenników włoskiej prawicy, co ma związek z niemijającymi sporami na temat roli, jaką pełniła antyfaszystowska partyzantka, w dużej mierze uważana za lewicową. Nie ustają polemiki wokół oceny lat faszyzmu, a regularnie pojawiają się publiczne wypowiedzi polityków apelujących o to, aby hołd oddawać także ofiarom partyzantów, czyli faszystom i oceny, iż niektóre aspekty polityki doby dyktatury Benito Mussoliniego były pozytywne. Takie deklaracje wywołują zawsze ostrą krytykę ze strony środowisk centrolewicy i lewicy.
W Rzymie przejawem podziałów w obchodach święta 25 kwietnia jest to, że osobny marsz organizuje co roku środowisko rodzin i weteranów tzw. Brygady Żydowskiej, która walczyła w czasie wojny u boku aliantów. Organizacja odmawia udziału w pochodzie, zwoływanym przez stowarzyszenie rodzin włoskich partyzantów, ponieważ zaprasza ono na wiec środowiska propalestyńskie.
Zgodne obchody towarzyszą Świętu Republiki, które upamiętnia krajowe referendum 2 czerwca 1946 roku, rozpisane w celu ustalenia ustroju państwa po wojnie. W jego rezultacie zniesiona została monarchia, skompromitowana sojuszem z faszyzmem i ustanowiono Republikę. W dniu tego święta w Rzymie odbywa się wielka defilada w alei Fori Imperiali między Koloseum a Placem Weneckim, w której uczestniczą przedstawiciele wszystkich formacji wojskowych i sił porządkowych oraz służb, takich jak Czerwony Krzyż, Obrona Cywilna i straż pożarna. Na trybunie zasiada prezydent, przedstawiciele rządu i najważniejszych instytucji państwa.
Co 50 lat obchodzona jest rocznica Zjednoczenia Włoch i ogłoszenia powstania Królestwa, co miało miejsce 17 marca 1861 roku.
Z Rzymu Sylwia Wysocka(PAP)
sw/ mal/
