Władysław Foksa ps. Rodzynek został awansowany na stopień podpułkownika. Fot. Marek Szafrański
Władysław Foksa ps. Rodzynek, jeden z ostatnich żyjących żołnierzy ze zgrupowania NSZ Henryka Flamego „Bartka”, największej grupy podziemia antykomunistycznego na Podbeskidziu, został w piątek awansowany na stopień podpułkownika w stanie spoczynku.
16 lutego Władysław Foksa odchodził setną rocznicę urodzin.
Premier Mateusz Morawiecki w liście, który odczytał w piątek wiceminister rodziny Stanisław Szwed, napisał, że ppłk Foksa należy do pokolenia, które w dziejach Polski zostało głęboko doświadczone. „Stawało ono przed różnymi wyzwaniami. Był pan świadkiem wielu trudnych, ale i doniosłych wydarzeń, które kształtowały kolejne pokolenia Polaków, ich patriotyzm i miłość Ojczyzny” – zaznaczył.
Szef rządu podkreślił, że „seniorzy stanowią dziś nie tylko coraz liczniejszą, ale przede wszystkim niezwykle istotną grupę naszego społeczeństwa”.
72. rocznica śmierci Henryka Flamego „Bartka”
„Możecie jeszcze bardzo wiele dać rodzinie, najbliższemu otoczeniu, a także innym, szczególnie młodym ludziom, wkraczającym w czas dokonywania pierwszych, ważnych życiowych wyborów. Św. Jan Paweł II nazwał seniorów strażnikami pamięci zbiorowej, którzy mają szczególny tytuł, aby być wyrazicielami wspólnych ideałów i wartości. Proszę więc pamiętać, że ciągle potrzebujemy doświadczenia i mądrych rad osób takich, jak pan” – napisał premier.
Mateusz Morawiecki w liście dziękował ppłk. Foksie za trudy i owoce minionych lat, „za swoistą lekcję życiowej wytrwałości”.
Ppłk Władysław Foksa został w piątek odznaczony medalem Stulecia Odzyskania Niepodległości.
„Dziękuję z całego serca. Bóg zapłać” – powiedział do gości ppłk Władysław Foksa.
Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach Jan Kwaśniewicz wskazał, że historia NSZ jest skomplikowana. „Jest mało znana, ale też bardzo zakłamana. Dlatego najlepszym elementem edukacyjnym jest poznawanie osób, którzy z tą historią związani są +na żywo+. Tu dodatkowo mamy do czynienia nie z szeregowym żołnierzem, ale szefem na cały powiat. Ppłk Foksa znał bardzo dobrze oddział i działalność NSZ. Swoją postawą całe życie świadczył, jak walczyły one o wolną Polskę” – powiedział.
Dr S. Bojemski: jednym z głównych celów wywiadu NSZ było rozpoznanie działań komunistów
Władysław Foksa urodził się 16 lutego 1920 r. w Żywcu. Przed wojną ukończył tam liceum. Był harcerzem, a od czerwca 1942 r. - żołnierzem AK. Pracował jako robotnik przy budowie fabryki IG Farben w pobliżu niemieckiego obozu Auschwitz. W 1942 r. został aresztowany przez Niemców. Śledztwo przeciw niemu prowadziło gestapo w Oświęcimiu i Bielsku. Został karnie włączony na siedem miesięcy do komanda robotników w kamieniołomie w Kamienicy. Po zwolnieniu w 1943 r. wrócił do pracy w Oświęcimiu
Jesienią 1945 r. związał się ze zgrupowaniem NSZ pod dowództwem Henryka Flamego „Bartka”. Był dowódcą 18-osobowej grupy w Żywcu, która prowadziła działalność propagandową, wydawniczą i wywiadowczą. W grudniu 1946 r. został aresztowany przez UB, przeszedł brutalne śledztwo i został skazany na pięć lat więzienia. W kwietniu następnego roku został zwolniony z więzienia na podstawie przepisów amnestii.
W 1948 r. zdał na Politechnikę Krakowską, nie został jednak przyjęty z powodów politycznych. Szykanowany w PRL, znalazł w końcu pracę na kolei. W 1990 r. został radnym Żywca, działał w Akcji Katolickiej. W latach 1990–96 był prezesem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w ówczesnym województwie bielskim oraz założycielem i pierwszym prezesem Związku Żołnierzy NSZ na Podbeskidziu.
Żołnierze Wyklęci - bohaterowie polskiego podziemia niepodległościowego z lat 1944-1963
W 2013 r. otrzymał awans na stopień kapitana, a pięć lat później na majora w stanie spoczynku. Jest kawalerem Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski.
Oddział „Bartka” był największym antykomunistycznym ugrupowaniem na Górnym Śląsku i w Beskidach. Liczył kilkuset żołnierzy i podobną liczbę współpracowników. Stoczył wiele walk z UB i KBW.
Od lipca 1946 r. w oddziale działali agenci bezpieki, którzy we wrześniu zorganizowali fikcyjny przerzut części zgrupowania na Zachód. Według ustaleń IPN żołnierzy "Bartka" przewieziono na Opolszczyznę w trzech transportach i zamordowano. Flame w marcu 1947 r. ujawnił się w Bielsku. 1 grudnia 1947 r. został zastrzelony przez milicjanta. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/aszw/
