Arsenij Rogiński. Fot. PAP/P. Supernak
W wieku 71 lat zmarł w poniedziałek rosyjski historyk Arsenij Roginski, współzałożyciel i przewodniczący Stowarzyszenia Memoriał, dokumentującego zbrodnie stalinowskie, w tym dokonane na Polakach. O jego śmierci organizacja powiadomiła na stronie internetowej.
Niezależna "Nowaja Gazieta" poinformowała, że Roginski zmarł w Izraelu na chorobę nowotworową.
"Na wiele lat przed pojawieniem się Memoriału on rozpoczął walkę o prawdę historyczną i prawa człowieka, i za to został pozbawiony wolności. Nadal walczył do ostatniego dnia - bez niego działalność Memoriału na przestrzeni tych wszystkich lat byłaby niemożliwa. I nie wyobrażamy sobie teraz Memoriału bez niego" - głosi oświadczenie organizacji.
W radiu Echo Moskwy działacz Memoriału Oleg Orłow powiedział, że po śmierci Roginskiego organizacji trudno będzie kontynuować działalność. "Był nie tylko jednym z założycieli Memoriału, był też mózgiem i sercem naszej organizacji. Trudno wyobrazić sobie, jak będziemy bez niego żyć. Ze względu na pamięć o nim powinniśmy zebrać się i kontynuować naszą pracę, ale to będzie bardzo trudne, ponieważ to on był motorem, centrum intelektualnym i organizacyjnym" - oświadczył Orłow.
Roginski urodził się w 1946 roku w obwodzie archangielskim. W 1968 roku ukończył wydział historyczno-filologiczny uniwersytetu w Tartu (wówczas w Estońskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej). W 1981 roku został aresztowany i skazany na cztery lata pozbawienia wolności na podstawie fikcyjnych oskarżeń o sfałszowanie dokumentów. W 1992 roku został zrehabilitowany.
W latach 1988-1989 Roginski był jednym z założycieli Memoriału, powołanego z inicjatywy rosyjskich środowisk dysydenckich jako stowarzyszenie historyczno-oświatowe, działające na rzecz obrony praw człowieka. Od 1998 roku Roginski był szefem zarządu organizacji.
Memoriał - jedna z najbardziej zasłużonych organizacji pozarządowych w Rosji - dokumentuje i propaguje wiedzę o represjach komunistycznych, głównie w okresie Wielkiego Terroru lat 30. XX wieku. Zajmuje się także obroną praw człowieka w Rosji i pomocą charytatywną dla ofiar represji politycznych. Bada i dokumentuje m.in. represje wobec obywateli polskich w ZSRR. Memoriał podejmował w Rosji zabiegi na rzecz pełnej rehabilitacji wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej.
Arsenij Roginski został w roku 2005 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w roku 2010 - Krzyżem Oficerskim. Od 2012 roku był członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.
Kierowane przez niego Stowarzyszenie Memoriał zostało - za walkę o ujawnienie prawdy o Katyniu - uhonorowane polskimi odznaczeniami. W 2012 roku organizacja otrzymała nagrodę ministra spraw zagranicznych RP "Pro Dignitate Humana" (Na rzecz Godności Ludzkiej). Również w 2012 roku Memoriał otrzymał nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej przyznawaną przez Instytut Pamięci Narodowej.
Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)
awl/ ap/
