Artykuły historyczne

80 lat temu harcerze Szarych Szeregów uwolnili w Celestynowie 49 więźniów z niemieckiego pociągu

80 lat temu, w nocy z 19 na 20 maja 1943 r., w Celestynowie Grupy Szturmowe Szarych Szeregów odbiły 49 więźniów z niemieckiego pociągu. „Akcja pokazała, że harcerze są odważnymi i skutecznymi żołnierzami” – powiedział PAP Rafał Brodacki, historyk z Muzeum Powstania Warszawskiego.

100 lat temu zawarto pakt lanckoroński – koalicję ludowców i narodowych demokratów

100 lat temu, 17 maja 1923 r., podpisano umowę koalicyjną, która była podstawą do stworzenia rządu „Chjeno-Piasta” pod przywództwem Wincentego Witosa. Urzędowanie rady ministrów przypadło na jeden z najtrudniejszych w II Rzeczypospolitej okresów załamania gospodarczego.

80 lat temu sporządzono raport Stroopa – świadectwo zbrodni

80 lat temu sporządzono raport Stroopa. To wstrząsające świadectwo zagłady ludności żydowskiej i jednocześnie zimny, pozbawiony emocji dokument, wytworzony przez niemiecką machinę zbrodni, i to zbrodni popełnianych przed obiektywem fotograficznego aparatu – powiedziała PAP archiwistka z IPN Ewa Wójcicka.

80 lat temu Niemcy wysadzili Wielką Synagogę w Warszawie

80 lat temu, 16 maja 1943 r., Niemcy wysadzili Wielką Synagogę w Warszawie. „Wysadzenie tak dużego budynku w centrum okupowanej stolicy miało symbolizować niemiecki triumf nad bojowcami stawiającymi opór i ludnością cywilną” – powiedziała PAP historyk dr Martyna Grądzka-Rejak z Muzeum Getta Warszawskiego.

„Syna wam załatwimy” – 40 lat temu zmarł skatowany przez milicjantów Grzegorz Przemyk

40 lat temu, 14 maja 1983 r., zmarł Grzegorz Przemyk, maturzysta dwa dni wcześniej skatowany w komisariacie MO przy Jezuickiej na warszawskiej Starówce. Bezpośrednią odpowiedzialność za jego śmierć ponosi grupa milicjantów. Bezkarność zapewniła im junta stanu wojennego, która bezwzględnie rozegrała tę tragedię.

80 lat temu zmarł śmiercią samobójczą Szmul Zygielbojm

80 lat temu, 12 maja 1943 r., w Londynie zmarł śmiercią samobójczą członek i przedstawiciel społeczności żydowskiej w Radzie Narodowej RP Szmul Zygielbojm.„Jego samobójcza śmierć była dramatycznym aktem rozpaczy i protestu przeciw bierności władz alianckich wobec Zagłady” - powiedział PAP historyk prof. Grzegorz Berendt.

75 lat temu wykonano wyrok śmierci na Stanisławie Kasznicy, ostatnim dowódcy NSZ

75 lat temu, 12 maja 1948 r., w więzieniu mokotowskim w Warszawie władze komunistyczne wykonały wyrok śmierci na ppłk. Stanisławie Kasznicy, ostatnim komendancie głównym NSZ. „Ten, kto nie przeszedł tortur, nie ma prawa osądzać” – powiedział podczas ostatniego przed śmiercią widzenia ze swoją siostrą.

80 lat temu Niemcy spacyfikowali Skałkę Polską

80 lat temu, 11 maja 1943 r., niemieccy policjanci i koloniści z sąsiedniej wsi zamordowali 92 mieszkańców Skałki Polskiej, zrabowali dobytek i spalili zabudowania. „Pacyfikacja wpisywała się w zbrodniczą politykę niemieckiego terroru, realizowaną od początku okupacji” – powiedział PAP historyk z IPN w Kielcach dr Tomasz Domański.

90 lat temu premierem został Janusz Jędrzejewicz

90 lat temu, 10 maja 1933 r., powołano rząd premiera Janusza Jędrzejewicza. Jego nominacja była decyzją marszałka Józefa Piłsudskiego. Do historii przeszedł nie jako szef rządu, ale autor największej międzywojennej reformy systemu edukacyjnego.

10 lat temu zmarła Maria Okońska – współpracowniczka Prymasa Tysiąclecia

10 lat temu, 6 maja 2013 r., zmarła Maria Okońska, jedna z najbliższych współpracowniczek prymasa Stefana Wyszyńskiego, założycielka Instytutu Świeckiego Pomocnic Maryi Jasnogórskiej Matki Kościoła. „Mamy jedno życie, którego nie wolno zmarnować” – głosiła jej najważniejsza dewiza.