Artykuły historyczne

255 lat temu zmarła polska królowa Francji Maria Leszczyńska

255 lat temu, 24 czerwca 1768 roku, zmarła Maria Leszczyńska, zwana „matką królów”, córka dwukrotnego króla Polski Stanisława Leszczyńskiego, która została królową Francji, żoną Ludwika XV. „Była to ostania królowa po której Francuzi płakali” – mówi PAP Urszula Król, badaczka jej biografii.

80 lat temu Himmler wydał rozkaz o utworzeniu KL Warschau, zwanego potocznie Gęsiówką

80 lat temu, 11 czerwca 1943 r., Reichsführer-SS Heinrich Himmler wydał rozkaz o utworzeniu na wydzielonym terenie ruin getta warszawskiego KL Warschau obozu zwanego potocznie Gęsiówką. „Do obozu przywożono więźniów żydowskich z innych krajów. Były to osoby, które nie znały lokalnego języka. W związku z tym trudniej im się było porozumieć z Polakami, co ograniczało możliwość ucieczek” – mówi PAP historyczka i judaistka dr Martyna Grądzka-Rejak z Muzeum Getta Warszawskiego i IPN.

80 lat temu odbył się zjazd Związku Patriotów Polskich – agentury podporządkowanej ZSRS

80 lat temu, w dniach 9-10 czerwca 1943 r. w Moskwie odbył się zjazd Związku Patriotów Polskich. Tworzący ją na polecenie Stalina komuniści dążyli do szybkiej i brutalnej sowietyzacji Polski, głosząc przy tym propagandowe hasła budowy „demokratycznej” i „niepodległej” Polski.

100 lat temu urodził się Jerzy Miatkowski „Zawada”, adiutant „Zapory”

8 czerwca 1923 r. urodził się Jerzy Miatkowski, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego i adiutant majora Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Aresztowany przez UB został zamordowany 7 marca 1949 r. w więzieniu mokotowskim wraz ze swoim dowódcą i pięcioma kolegami z oddziału.

50 lat temu zmarł Wacław Grubiński, autor komedii pt. „Lenin”

8 czerwca 1973 r. zmarł w Londynie Wacław Grubiński, dramatopisarz i prozaik, felietonista i recenzent teatralny; autor komedii pt. „Lenin”, opublikowanej i wystawionej po raz pierwszy w 1921 roku – za którą w 1940 r. został skazany przez sowiecki sąd na śmierć.

75 lat temu komuniści aresztowali Stanisława Skalskiego – asa lotnictwa myśliwskiego

75 lat temu, 4 czerwca 1948 r., as lotnictwa Stanisław Skalski został aresztowany przez komunistyczną bezpiekę. Po parodii procesu został skazany na karę śmierci, po roku zamienioną na dożywocie. Wydający wyrok zbrodniarz sądowy nigdy nie poniósł odpowiedzialności.

160 lat temu w Wilnie rozpoczął się terror Michaiła Murawjowa „Wieszatiela”

160 lat temu, 3 czerwca 1863 r., na placu Łukiskim w Wilnie stracono ks. Stanisława Iszorę. Kapłan był pierwszą ofiarą brutalnego terroru Rosji wprowadzonego na Litwie. Jego architektem był bezwzględny funkcjonariusz reżimu, któremu Polacy i Litwini nadali przydomek Wieszatiel.

55 lat temu Stefan Kisielewski rozpoczął pisanie „Dzienników”

55 lat temu, 31 maja 1968 r., Stefan Kisielewski rozpoczął pisanie „Dzienników”. Są one są cennym, wielowymiarowym i unikatowym źródłem wiedzy o PRL i samym ich autorze. To fenomen powojennego piśmiennictwa. Są całkowicie wolne od autocenzury - mówi PAP prof. Rafał Habielski, historyk z UW.

80 lat temu w ruinach warszawskiego getta Niemcy zamordowali 550 osób

80 lat temu, 29 maja 1943 r., w ruinach warszawskiego getta Niemcy rozstrzelali ok. 550 osób, głównie więźniów Pawiaka. Zwłoki polewano naftą i palono. „Choć była to największa egzekucja na terenie okupowanej Warszawy, nadal wiemy o niej zaskakująco niewiele” – powiedział PAP historyk z Biura Badań Historycznych IPN dr Paweł Kosiński.

70 lat temu reżim komunistyczny otrzymał memoriał episkopatu „Non possumus”

70 lat temu, 21 maja 1953 r., prymas Polski kard. Stefan Wyszyński przesłał Bolesławowi Bierutowi memoriał będący odpowiedzią episkopatu na ataki wymierzone w Kościół oraz próby jego podporządkowania. „Rzeczy Bożych na ołtarzu cesarza składać nam nie wolno” – mówił polski Kościół.