Historie z dźwiękiem: podcast „Tu Muranów”

Tę wielogłosową opowieść o historii warszawskiego osiedla, od czasów przedwojennych aż do współczesności tej części Warszawy opowiadają świadkowie historii, współcześni mieszkańcy oraz osoby związane z warszawskim osiedlem.

Wśród nich Halina Birenbaum – ocalona z Holokaustu polsko-izraelska pisarka i poetka; Krystyna Budnicka, pedagog i świadek dramatu warszawskiego getta; pisarz i publicysta Józef Hen, Marian Marzyński – scenarzysta i reżyser filmów dokumentalnych.

Z dźwiękowej opowieści można dowiedzieć się, jakimi dźwiękami tętniła przedwojenna Dzielnicy Północna, którędy udało się wyprowadzić z getta małego Mariana Kusznera oraz jak zmieniał się świat obserwowany przez dekady z okna zakładu tapicerskiego, który Franciszek Mielczarski prowadzi przy ulicy Zamenhofa.

W pierwszym odcinku podcastu jest sporo dźwięków: telefon, zabawy fajerkami, uderzanie talerza o talerz w sklepie, który prowadziła babcia Józefa Hena. „Potrafiła po odgłosie rozpoznać z której fabryki porcelany pochodziły te naczynia – umiała odróżnić np. Ćmielów od Chodzieży” – zaznacza w rozmowie z PAP autor podcastu Bartosz Panek.

„Jeden z moich rozmówców pan Franciszek, tapicer, podzielił się wspomnieniami z początków pracy na Muranowie" – mówi Panek. "Przypomniał scenę, gdy uprzątający teren spychacz wpadł do rowu, ponieważ ogromna sterta gruzu przeważyła ciągnik. Wspominał też wielką kupę gruzów, która znajdowała się w tym miejscu, w którym dziś znajduje się gmach Muzeum Historii Żydów Polskich. Inni moi rozmówcy, młodsi od pana Franciszka, pamiętają podwórkową zabawę: szukanie skarbów, podczas którego znajdowano jakieś przedmioty; łyżki, fragmenty serwisów – ale nikt specjalnie nie zastanawiał się podczas tych zabaw, do kogo one należały”.

Zaskoczeniem – jak zaznacza autor podcastu - była dlań opowieść Jolanty Błaszczyk-Rutkowskiej, która na Muranowie mieszka od urodzenia. „Opowiadała mi o wielu codziennych sprawach, np. – mieszkaniu w ciasnych kawalerkach ze wspólną kuchnią, ale dla niej, wówczas małej dziewczynki, wspomnieniem, które najmocniej utkwiło w pamięci był widok konduktu pogrzebowego Bieruta, który przez Muranów ciągnął na Powązki”.

Tych rozmów i opowieści miało być więcej – zaznacza Bartosz Panek. "I byłoby tak, gdyby nie pandemia i brak przekonania niektórych rozmówców, że warto mówić o zwyczajnym, codziennym życiu. Cieszę się jednak szczególnie z tych spotkań z mieszkańcami przedwojennego Muranowa, które zakończyły się nagraniami. To, czego nie widać już w tkance miasta, zachowało się we wspomnieniach. Wzruszenie miesza się z nostalgią, a historie rzeczy związanych z domowym życiem Dzielnicy Północnej pozwalają na chwilę ożywić tamtą przestrzeń. Przecież tam, na Muranowie, było szybko bijące serce żydowskiej Warszawy”.

Autor podcastu "Tu Muranów" Bartosz Panek jest autorem reportaży i dziennikarzem radiowym, związanym z Programem 2 Polskiego Radia, laureatem Prix Italia, jednego z najważniejszych wyróżnień dla twórców radiowych na świecie.

Nowe odcinki podcastu będą publikowane w poniedziałki do 31 sierpnia – na polin.pl, portalu tokfm.pl, kanale Muzeum POLIN na YouTube i Spotify oraz innych aplikacjach podcastowych. Najbliższy, trzeci odcinek nosi tytuł „Życie na gruzach” i dotyczy lat powojennych; emisja w poniedziałek 10 sierpnia. Podcast powstał w ramach wystawy czasowej „Tu Muranów”, którą można zobaczyć w Muzeum POLIN do 22 marca. Wystawa ukazuje przekrój przez ukryte warstwy historii warszawskiego osiedla, opowiadając o wybranych miejscach, ich mieszkańcach i bywalcach. Ekspozycja pozwala zajrzeć w głąb miasta i poznać niezwykłą, wielopoziomową historię Warszawy.

Projekt "Przygotowanie elementów edukacyjnych do wystawy czasowej w Muzeum POLIN, poświęconej warszawskiej dzielnicy Muranów i jej mieszkańcom" jest realizowany we współpracy z Verein zur Foerderung des Museums fuer Jüdische Geschichte in Polen e.V. z finansowym wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. (PAP)

Anna Bernat

abe/ dki/