Po raz 48. wręczono Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”

Co roku Nagroda im. Oskara Kolberga trafia do artystów tworzących w dziedzinach ludowych sztuk plastycznych i rękodzieła, literatury, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca oraz organizatorów przedsięwzięć artystycznych upowszechniających folklor i sztukę ludową, animatorów, mistrzów, naukowców, badaczy, dokumentalistów, którzy gromadzą i przekazują przyszłym pokoleniom wiedzę o kulturze ludowej. To najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce zostało ustanowione w 1974 r. Jego patronem jest Oskar Kolberg (1814-90), polski etnograf, folklorysta i kompozytor.

W kategorii "dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego" laureatami 48. Nagrody im. Oskara Kolberga zostali: Zofia Nędza-Kubiniec (Kościelisko, woj. małopolskie) - malarka na szkle, hafciarka, wykonawczyni strojów ludowych, poetka; Ludgarda Sieńko (Janów, woj. podlaskie) – tkaczka, kontynuatorka tradycji tkactwa dwuosnowowego; Jan Szymański (Albinów, woj. łódzkie) – solista, instrumentalista, skrzypek, który w swoim repertuarze ma przede wszystkim oberki, kujawiaki, kujony i polki łowickie; Stanisław Wyżykowski (Krosno, woj. podkarpackie) – twórca lir korbowych, skrzypek, budowniczy instrumentów ludowych, koncertował na wielu scenach w kraju i za granicą; Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego - "byśków" i "nowych latek"; wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku.

Nagrodę dla Mistrza tradycji odebrał Kazimierz Marcinek (Nockowa, woj. podkarpackie) – jeden z najwybitniejszych skrzypków starszej generacji na Rzeszowszczyźnie. Kierował kilkoma kapelami, jednak najchętniej występuje jako solista.

W kategorii "dla twórców za pisarstwo ludowe" nagrodę przyznano Floriannie Kiszczak (Radzięcin, woj. lubelskie). Laureatka tworzy wiersze i opowiadania, w których dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną.

Nagrodę "dla badaczy, naukowców i animatorów" otrzymali: Wojciech Kowalczuk (Białystok, woj. podlaskie) – etnograf, muzealnik, autor wielu projektów badawczo-wystawienniczych z zakresu sztuki rękodzieła ludowego północno-wschodniej Polski oraz Jadwiga Parecka (Brzeźnica, woj. lubuskie) – animatorka życia społeczno-kulturalnego, autorka licznych publikacji na temat folkloru muzyczno-tanecznego, zwyczajów, gwary oraz kultury kulinarnej Górali Bukowińskich.

W kategorii "dla kapel ludowych" nagrodzono Kapelę Braci Adamczyków (Szydłowiec, woj. mazowieckie). Jest to kapela rodzinna Czesława i Jana Adamczyków, którzy grają na harmonii pedałowej i skrzypcach. W 2013 r. do kapeli dołączyła Katarzyna Zedel (bębenek i baraban).

Nagrodę "dla zespołów folklorystycznych" przyznano Zespołowi Śpiewaczy z Łukowej IV (Łukowa, woj. lubelskie), który wykonuje pieśni weselne z zachowaniem tradycyjnej emisji głosu, gwary i archaicznych melodii oraz Zespołowi Pieśni i Tańca "Łastiwoczka" z Przemkowa (Przemków, woj. dolnośląskie). Repertuar zespołu obejmuje wielogłosowe dawne pieśni zalotne, weselne, rekruckie i ballady.

W kategorii "dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej" nagrodę otrzymały: Stowarzyszenie Muzyków Ludowych w Zbąszyniu (Zbąszyń, woj. wielkopolskie) – od początku działalności obejmuje opieką muzyków ludowych regionu zbąszyńskiego, chroni tradycje koźlarskie, propaguje muzykę ludową Regionu Kozła oraz Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze (Przysucha, woj. mazowieckie) – jego działalność jest skierowana przede wszystkim na zachowanie i dokumentowanie kultury tradycyjnej regionu poprzez doroczną organizację przeglądów folkloru - "Dni Kolbergowskie".

Po raz trzeci w ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana została także nagroda specjalna dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji. W tym roku wyróżnienie otrzymała Lidia Biały, założycielka Fundacji Iskry Tradycji, która kształci przyszłe pokolenia muzykantów.

Wszyscy laureaci otrzymali Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, a ponadto pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe.

Podczas gali wręczono także nagrodę ufundowaną przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Odebrała ją Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego - "byśków" i "nowych latek"; wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku.

Ogłoszono również laureata honorowego tytułu Ambasadora Kultury Tradycyjnej, czyli wyróżnienia dla samorządowca, który w ostatnim roku w szczególny sposób wspierał rozwój kultury tradycyjnej w swoim regionie. Tytuł oraz okolicznościowy dyplom od ministra kultury i dziedzictwa narodowego otrzymał wójt gminy Czarna Edward Dobrzański.

Obecny na gali minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powiedział, że "dzisiaj odbywa się po raz 48. uroczystość wręczenia wyjątkowych nagród adresowanych do artystów, osób, instytucji i organizacji wspierających rodzime tradycje w różnych regionach naszego kraju". "Cieszę się bardzo, że uroczystość ta, jak co roku, jest okazją do zaprezentowania przede wszystkim wysokiej jakości, ale i bogactwa polskiej kultury ludowej, a przede wszystkim do uhonorowania jej twórców" - dodał.

Zaznaczył, że "bez ich pracy, zamiłowania do dawnych zwyczajów, technik rękodzielniczych, motywów zdobniczych, repertuaru, stylu wykonania, gwary i stroju ludowego, zaginęłyby te cenne zjawiska kulturowe wyróżniające nas spośród innych narodów".

Wskazał, że "Nagroda im. Oskara Kolberga to jest najważniejsze w naszym kraju wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej, a organizacja konkursu o tę Nagrodę należy do priorytetowych działań resortu, który prowadzę, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie ochrony i wspierania twórczości ludowej". "Jest wyrazem naszej dbałości o rangę tej dziedziny polskiej kultury" - dodał.

"Podkreślając istotny wkład, jaki wnoszą państwo do kultury narodowej, pragnę podziękować za wierność przekazywanym przez kolejne pokolenia wartościom i zasobom dziedzictwa kulturowego. Wiedza i umiejętności kontynuowane przez nagrodzonych stanowią o specyfice i oryginalności polskiej kultury. Pasja i talenty wyróżniające państwa twórczość są godne najwyższego uznania, a bez nich nie byłoby tych osiągnięć i tej wspaniałej polskiej kultury" - ocenił szef MKiDN.

Przypomniał, że "laureaci tegorocznej Nagrody, podobnie jak w latach ubiegłych, reprezentują różne regiony kraju: Dolny Śląsk, Kurpie, Lubelszczyznę, Lubuskie, Mazowsze, Podhale, Podlasie, Podkarpacie, Wielkopolskę, a także różne dziedziny sztuki ludowej: tkactwo, malarstwo na szkle, budowę ludowych instrumentów muzycznych, koronkarstwo, plastykę obrzędową, muzykę, śpiew i poezję".

"Wyróżnione za działalność twórczą, badawczą, dokumentacyjną i popularyzatorską osoby oraz organizacje przyczyniają się do ochrony i twórczego rozwoju tradycyjnych elementów kultury, wykorzystują bogate dziedzictwo kulturowe regionów w tworzeniu współczesnych form wypowiedzi artystycznych, oraz umacnianiu wspólnot lokalnych, ich tożsamości i poszukiwaniu własnej odrębności w kulturowej mozaice polskiej kultury" - podkreślił Gliński.

Podziękował laureatom "za to wielkie dzieło, jakim jest działalność związana z zachowaniem, przekazywaniem i popularyzacją dziedzictwa kulturowego, a także za oddanie i pełną zaangażowania pracę, w wielu przypadkach niedocenioną, często bezinteresowną, dzięki której, jako kraj, możemy szczycić się różnorodnością i oryginalnością naszej kultury".

"Wszystkim państwu serdecznie gratuluję. Życzę wielu sukcesów i satysfakcji z podejmowanych działań oraz wszechstronnych dokonań dla dobra polskiej kultury" - dodał szef MKiDN.

Podkreślił, że "bez kultury tradycyjnej, ludowej polskiej kultury nie byłoby w ogóle".

W gali uczestniczyła także m.in. sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Anna Gembicka. Uroczystość uświetniły występy twórców kultury ludowej.

Organizatorem Nagrody im. Oskara Kolberga "Za zasługi dla kultury ludowej" jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konkurs oraz gala realizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ itm/