Prof. Walery Pisarek. Fot. PAP/M. Walczak
Wybitny językoznawca i prasoznawca, specjalista socjolingwistyki, prof. Walery Pisarek, otrzymał w czwartek w Kielcach tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego. Uroczystość zorganizowano w dniu święta uczelni.
W laudacji prof. Marek Ruszkowski podkreślał, iż prof. Pisarek jest człowiekiem o nieposzlakowanej opinii moralnej i mistrzem kilku pokoleń polonistów i dziennikarzy. Dodał, że nawet starsze publikacje tego znawcy komunikacji społecznej nie straciły na aktualności i zawierają wiele myśli, które mogłyby funkcjonować jako sentencje.
Jako przykład przywołał zdania z książki „Słowa między ludźmi” (1985 r.): „Naukę skutecznego używania języka należy rozpocząć od nauki milczenia. Kto się nie nauczy milczeć, nie powinien w ogóle zabierać głosu, bo prędzej czy później napyta biedy sobie albo innym”.
Jak mówił Ruszkowski, słowa w tekstach prof. Pisarka są wyrazem troski o stan polszczyzny, przestrzegają przed językową manipulacją i ukazują nowe perspektywy badań nad językiem.
Laudator podkreślał także szacunek i uznanie dla postawy patriotycznej prof. Pisarka. Przypomniał, iż jako szesnastolatek w 1947 r. został aresztowany za działalność niepodległościową. Objęła go amnestia, a w 1951 r., kiedy studiował, ponownie go aresztowano – za założenie konspiracyjnej organizacji niepodległościowej „Helena” i „usiłowanie zmienienia przemocą ustroju państwa polskiego”. Przez trzy lata był więziony i zmuszany m.in. do pracy w śląskich kopalniach.
Prof. Pisarek był inicjatorem „Ustawy o języku polskim”, uchwalonej w 1999 r. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. Śląski Wawrzyn Literacki 2002 za książkę „Nowa Retoryka Dziennikarska”. W 2012 r. został pierwszym laureatem ustanowionej przez prezydenta Bronisława Komorowskiego nagrody „Zasłużony dla polszczyzny”.
Rektor UJK prof. Jacek Semaniak wręczając wyróżnienie podkreślał, iż uhonorowany jest najczęściej nazywany przez wychowanków „mistrzem” oraz postacią o „nieskazitelnych manierach”. „Pan profesor bardzo umiejętnie łączy wielkość uczonego z taką wielką pokorą, charakterystyczną dla tych, których cechuje większe niż w przypadku innych zrozumienie tego, co wokół, nie tworząc barier” - mówił rektor.
„Trudno być skromnym i okazać się rzeczywiście godnym tego określenia - po wysłuchaniu kilku komplementów, człowiek choćby nie chciał, to musi puchnąć z dumy. Za co przepraszam - jeżeli będę teraz w dalszym ciągu jeszcze puchnął” - powiedział żartobliwie prof. Pisarek, dziękując za wyróżnienie.
Podczas uroczystości językoznawca wygłosił wykład na temat wizerunku oraz symboli i narracji - w kontekście nauki o perswazji. „Jestem przekonany, że świadome komunikowanie zawsze jest perswazją - od płaczu niemowlęcia domagającego się czegoś do ssania, po prośbę umierającego o miłosierdzie Boże” - podkreślił prof. Pisarek.
Walery Pisarek urodził się w 1931 r. w Rabce. Szkołę powszechną skończył w 1943 r. na kompletach tajnego nauczania. Po ukończeniu liceum, od 1949 do 1957 r., studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym samym czasie pracował w bibliotece, a następnie jako reporter w „Słowie Powszechnym”. W maju 1951 r. zadebiutował w „Tygodniku Powszechnym” krytyczną notą o Kochanowskim. Studia magisterskie ukończył pracą „Poglądy krytycznoliterackie Juliusza Słowackiego”.
Stopień doktora nauk humanistycznych otrzymał w 1966 r. na wydziale filologiczno-historycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach na podstawie pracy „Nagłówek wypowiedzi prasowej w oświetleniu lingwistycznym”. W 1973 r. Rada Wydziału Filologicznego UJ na podstawie rozprawy habilitacyjnej „Frekwencja wyrazów w prasie” nadała mu stopień doktora habilitowanego.
W 1982 r. uzyskał tytuł prof. nadzwyczajnego nauk humanistycznych, a w 1994 r. - tytuł prof. zwyczajnego. Jest założycielem studiów dziennikarskich przy UJ i pracownikiem naukowym Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.
Pełni funkcję honorowego prezesa Rady Języka Polskiego przy Polskiej Akademii Nauk – był pierwszym przewodniczącym rady. W latach 1969–2001 był dyrektorem krakowskiego Ośrodka Badań Prasoznawczych. Uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności.
Opublikował prawie 700 prac – artykułów prasowych, recenzji, porad językowych, artykułów naukowych, monografii i podręczników dotyczących języka polskiego, teorii informacji i komunikacji masowej. Ma w dorobku ponad 20 książek, m.in. „Poznać prasę po nagłówkach” (1967 r.), „Retoryka dziennikarska” (1970 r.) i „Wstęp do nauki o komunikowaniu” (2008 r.).
Autor licznych wydań słownika ortograficznego. Przewodniczący jury i autor większości tekstów popularnego konkursu ortograficznego „Ogólnopolskie dyktando”.
Prof. Pisarek był inicjatorem „Ustawy o języku polskim”, uchwalonej w 1999 r. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. Śląski Wawrzyn Literacki 2002 za książkę „Nowa Retoryka Dziennikarska”. W 2012 r. został pierwszym laureatem ustanowionej przez prezydenta Bronisława Komorowskiego nagrody „Zasłużony dla polszczyzny”. (PAP)
ban/ mki/ gma/
