W galerii Kordegarda NCK otwarto wystawę „Jan Matejko. Przedobrazy”

"Mamy Rok Matejkowski - 185. rocznica urodzin i 130. rocznica śmierci fenomenalnego polskiego malarza - i to fenomenalnego w wielu wymiarach, bo przede wszystkim był wybitnym malarzem. Wspaniała technika, te twarze nieprawdopodobnie ekspresyjne, ale także kompozycja i wszystko, co jest związane z malarstwem, na najwyższym poziomie" - ocenił minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Prof. Piotr Gliński zwrócił uwagę, że Matejko "był także wielkim historykiem". "Nie tylko był przedstawicielem szkoły historyzmu w sztuce, ale był także wybitnym analitykiem polskiej historii. Bardzo mądrym. Wybierał tematy najważniejsze - i z punktu widzenia refleksji o polskiej historii i przełomowych momentów - tych bardzo smutnych i tragicznych, ale także tych, związanych z historią" - mówił. "Wpisywał je także w działalność patriotyczną, bo był wielkim patriotą" - podkreślił.

Szef resortu kultury przypomniał, że "w XIX wieku to sztuka i kultura w dużej mierze niosła naszą niepodległość". "Matejko był świadomy tego, że trzeba pełnić tę misję patriotyczną i czynił to jako artysta, za pomocą swojej sztuki, która odwoływała się także do współczesnych wydarzeń" - ocenił Piotr Gliński.

"Jan Matejko był bardzo świadomy tego, że polska historia miała różne kolory i przedstawiał ją tak ekspresyjnie, że nasza współczesna świadomość historyczna jest w zasadzie filtrowana przez jego obrazy. My sobie wyobrażamy tamte sytuacje, tamte postaci historyczne poprzez to, co namalował Matejko" - zaznaczył minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Piotr Gliński zwrócił uwagę, że "Matejko był także wybitną postacią kultury europejskiej". "Uzyskał złoty medal w Paryżu w wieku 26 lat i to za obraz +Kazanie Skargi+, który dotyczył bardzo polskich problemów i dylematów, czy wręcz tragizmu tego, że pouczani musieli być też władcy" - przypomniał.

"Był także nauczycielem całych pokoleń kolejnych wielkich polskich malarzy jako szef szkoły. Był także historykiem kostiumologii. To też ciekawostka może, ale bardzo istotna, bo zbierał kostiumy po to, aby później mogły być one jego modelami przy malowaniu obrazów" - mówił. "Bogaty życiorys, wielka postać, gigant. Cesarz odwiedzał go w mieszkaniu, które zresztą stało się pierwszym muzeum biograficznym, narracyjnym niedługo po śmierci Matejki" - wyjaśnił minister kultury i dziedzictwa narodowego.

"O Matejce warto z tych wszystkich punktów widzenia pamiętać i o nim opowiadać. Bardzo dziękuję Narodowemu Centrum Kultury i Muzeum Narodowemu w Warszawie, bo to współpraca tych dwóch instytucji doprowadziła do tego, że możemy dzisiaj pokazywać tutaj te szkice do bardzo różnych historycznych obrazów Jana Matejki" - powiedział. "Szkice te pochodzą z różnych okresów jego twórczości. Z tego, co wiem, niektóre szkice o 30 lat wyprzedzają obraz, który powstał w oparciu o te przemyślenia" - dodał. szef resortu kultury.

"Jan Matejko całe życie żył swoją twórczością - tym wszystkim, co chciał pokazać i co w dużej mierze udało mu się zrobić. Mimo że nie żył zbyt długo, bo zdaje się 55 lat - to jednak był na pewno artystą spełnionym" - ocenił. "Artystą, któremu naprawdę bardzo, bardzo wiele zawdzięczamy" - podkreślił szef resortu kultury.

Piotr Gliński zaznaczył, że "to jest wystawa szczególna". "Kordegarda ma swoją skalę - w związku z tym te szkice są taką poznawczą niespodzianką dla nas wszystkich, bo pokazują, jak przygotowuje się te wielkie płótna, które możemy oglądać w Muzeum Narodowym w Warszawie, w Krakowie. Polecam zresztą tę wystawę Matejkowską w Krakowie (...). Mamy też zawsze Matejkę w Zamku Królewskim w Warszawie" - powiedział. "Dobrze, że jest obecny w naszej codzienności" - ocenił minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Uczestniczący w wernisażu dyrektor Narodowego Centrum Kultury przypomniał, że "ponoć Matejko, który nigdy się nie rozstawał ze swoim szkicownikiem, wykonał 6 tys. prac".

W związku z przypadającą w tym roku 185. rocznicą urodzin i 130. rocznicą śmierci Jana Matejki, a także ustanowieniem 2023 Rokiem Jana Matejki w galerii Kordegarda Narodowego Centrum Kultury (NCK) przygotowano wystawę prac jednego z najwybitniejszych polskich artystów. Na ekspozycji pt. "Jan Matejko. Przedobrazy" zaprezentowano 43 rysunki i szkice do obrazów historycznych, w tym "Hołdu Carów Szujskich", "Rejtana", "Hołdu Pruskiego", "Kazania Skargi", "Unii Lubelskiej", "Bitwy pod Grunwaldem", "Królowej Jadwigi", "Batorego pod Pskowem", a także np. szkice do akwarel lub obrazów zaginionych.

Rysunki pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Dotychczas tylko dwukrotnie - w 1938 i 1993 r. prezentowano prace z Gabinetu Rycin i Rysunków Muzeum Narodowego w Warszawie w tak szerokim wyborze.

Kuratorką wystawy jest Katarzyna Haber. Ekspozycja czynna będzie w stołecznej galerii Kordegarda Narodowego Centrum Kultury do 15 października.(PAP)

autor: Grzegorz Janikowski

gj/ aszw/