Wystawa „Polacy wymazani. Historia Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku”.
Zdjęcia i dokumenty przybliżające losy polskich mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska będzie można zobaczyć na wystawie plenerowej w Warszawie. Materiały opisują trudne kontakty z nazistami przed 1939 r., losy wojenne, konieczność udowadniania polskości po wojnie.
Wystawa "Polacy wymazani. Historia Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku" będzie od wtorku eksponowana przed stołecznym Pałacem Tyszkiewiczów-Potockich przy Krakowskim Przedmieściu.
Ekspozycja przybliża dzieje polskich mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska powstałego pod protektoratem Ligi Narodów 15 listopada 1920 r. Gdańsk odłączono od Cesarstwa Niemieckiego w ramach postanowień traktatu wersalskiego kończącego I wojnę światową. Wolne Miasto obejmowało oprócz Gdańska większą część ówczesnych powiatów: Gdańskie Wyżyny, Gdańskie Niziny oraz niewielkie fragmenty pow. wejherowskiego, tczewskiego, elbląskiego, malborskiego, kościerskiego i kartuskiego. Jak oceniają historycy, w 1934 r. mieszkało tam ok. 400 tys. mieszkańców. W większości byli to Niemcy, ludność polska stanowiła od 3 do 15 proc.
"Funkcjonuje w Gdańsku taka wyliczanka: +Hamburg, Brema, Gdańsk, Lubeka - nie wiesz o tym, wstyd cię czeka+. Jest ona dowodem, że w Gdańsku od wieków mieszkali Polacy, że jest to miasto z bogatą tradycją, multikulturowe. W obiegowej opinii często funkcjonuje pogląd, że przed II wojną żyli tu tylko Niemcy. To oczywiście nie jest prawdą i jest krzywdzące dla tych, którzy tu mieszkali i w 1939 r. walczyli z hitlerowską agresją. Bo to nie tylko Westerplatte, ale także Poczta Główna czy pomorskie miejsca kaźni takie jak obóz Stutthof, który powstał, by zlikwidować polską ludność Pomorza" - opowiadała PAP Ewa Malinowska z Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, które wraz z Domem Spotkań z Historią współorganizuje wystawę.
Wystawa opowiada o początkowo pokojowym polsko-niemieckim sąsiedztwie, które stawało się coraz trudniejsze po przejęciu władzy przez nazistów. O polskość walczyły liczne gdańskie towarzystwa, kluby, grupy o charakterze sportowym, kulturalnym i charytatywnym. "Chcieliśmy przybliżyć sytuację Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku przed wojną, w jej trakcie i po jej zakończeniu. W nowej rzeczywistości ludowej musieli się oni bowiem tłumaczyć z tego, że mieszkali w Gdańsku i udowadniać, że byli Polakami, co było procesem trudnym i kompromitującym. Stąd tytuł wystawy +Polacy wymazani+, bo próbowano ich wymazać z topografii miasta zarówno przed wojną, jak i po niej" - tłumaczyła Malinowska.
Na ekspozycji można zobaczyć dokumenty, fotografie i informacje źródłowe opisujące m.in. czym było Wolne Miasto Gdańsk, w jakich miejscach na jego terenie mieszkali Polacy i czym się zajmowali. Prezentowane są zarówno zdjęcia rodzinne, jak i polskich sekcji, klubów czy organizacji kulturalnych takich jak np. Klub Sportowy Gedania, który nie tylko walczył na arenie sportowej, ale także podtrzymywał polskość manifestowaną - jak relacjonowała muzealniczka - zwłaszcza podczas meczów z klubami niemieckimi. Wśród dokumentów można znaleźć różnego rodzaju obwieszczenia np. powojenne nawołujące do "weryfikacji ludności rzekomo polskiej".
Wystawa "Polacy wymazani. Historia Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku" będzie dostępna dla zwiedzających do 1 października. (PAP)
akn/ agz/
