12.02.2018
Konstanty Rokicki i Juliusz Kühl. Źródło: Ambasada RP w Bernie
12 lutego o godz. 12 w Bernie odbędzie się uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej polskich konsuli Juliusza Kühla i Konstantego Rokickiego. W uroczystości, zorganizowanej przez Ambasadę RP w Bernie, wezmą udział: Ambasador RP w Konfederacji Szwajcarskiej i Księstwie Lichtenstein Jakub Kumoch oraz Zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma.
Konstanty Rokicki (1899-1958) był konsulem w Bernie w czasie II Wojny Światowej, a Juliusz Kühl (1913-1985) jego współpracownikiem i ekspertem w pomocy humanitarnej.
W latach 1941-1943 obaj dyplomaci na masową skalę podrabiali paszporty Ameryki Łacińskiej, które pomogły ocalić polskich Żydów z Holokaustu.
Dr Kühl, który sam był Żydem, kupował niewypełnione paszporty od konsuli państw Ameryki Łacińskiej i przekazywał je Rokickiemu, który wystawiał je na nazwiska osób więzionych w gettach na terenie Polski. Nazwiska i fotografie do paszportów były szmuglowane z okupowanej Polski poprzez sieć zorganizowaną przez przedstawicieli Światowego Kongresu Żydowskiego i Agudath Yisrael –Abrahama Silberscheina i Chaima Eissa. Paszporty ocaliły kilkaset osób, które byli ich posiadaczami, od śmierci w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Niektórzy z ocalonych żyją do dziś.
Obaj konsulowie działali pod ochroną polskiego posła Aleksandra Ładosia i jego zastępcy Stefana Rynkiewicza. Ambasador i jego zastępca bronili Rokickiego i dr. Kühla, przekonując władze szwajcarskie, aby przymknęły oko na „nielegalne” działania, gdy policja podjęła interwencję. Obaj dyplomaci opuścili służbę dyplomatyczną po przejęciu władzy przez komunistów i pozostali przez resztę życia na emigracji. Rokicki zmarł zapomniany w Lucernie, zaś dr Kühl wyemigrował do Kanady, gdzie odniósł sukces jako przedsiębiorca.
W wielu paszportach wystawionych w latach 1941-1943 można rozpoznać pismo Rokickiego. Niektóre dokumenty są dostępne w Instytucie Yad Vashem w Izraelu. Jest to pierwsze upamiętnienie dwóch polskich dyplomatów, zapomnianych bohaterów ratujących ofiary Holokaustu.
Źródło: IPN
