„Uwięzieni w przeszłości. Polskie strategie w relacjach z Ukrainą” - debata w Warszawie

„Uwięzieni w przeszłości. Polskie strategie w relacjach z Ukrainą” to kolejne spotkanie w ramach cyklu „Pamięć i polityka”. Tym razem Ośrodek zaprasza na rozmowę o znaczeniu historii w relacjach Polski z Ukrainą. Historia XX wieku odgrywa coraz większą rolę w stosunkach polsko-ukraińskich, a obok doświadczeń wspólnych, jak choćby konfrontacja z sowieckim komunizmem, pojawiają się kontrowersje i gorące spory. 

Po rewolucji godności, która rozpoczęła się na kijowskim Majdanie w 2013 roku, narodowa przeszłość w większym stopniu kształtuje nową tożsamość polityczną Ukrainy. Dzieje się to w trudnych warunkach wojny na wschodzie kraju. W Polsce z kolei nastąpił w ostatnich latach wzrost zainteresowania losami Polaków, którzy podczas II wojny światowej mieszkali na dawnych Kresach Wschodnich. Ważnym w tym kontekście wydarzeniem była premiera filmu "Wołyń" Wojciecha Smarzowskiego w 2016 roku. 

Wtorkowa debata to próba przyjrzenia się różnym sposobom, w jaki Polska i Polacy po 1989 roku radzili sobie z przeszłością w relacjach z Ukrainą. Polityka PRL nie dostarczała w tym zakresie wielu wskazówek, ale w kręgach emigracji, opozycji demokratycznej, Solidarności i Kościoła formułowano różne koncepcje i podejmowano konkretne działania. Jak wyglądała ewolucja tych strategii w wolnej Polsce? Które z nich okazały się skuteczne, a które zawiodły? Relacje polsko-ukraińskie mają dziś kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa w naszym regionie Europy - dlatego odpowiedzi na powyższe pytania są istotne także dla przyszłości. 

Wprowadzenie do dyskusji wygłosi dr Paweł Kowal – politolog, historyk, publicysta. W latach 2006–2007 sekretarz stanu w MSZ odpowiedzialny za politykę wschodnią. Jako poseł do Parlamentu Europejskiego VII kadencji przewodniczył Komisji Współpracy Parlamentarnej UE-Ukraina. W 2014 otrzymał nagrodę im. Giedroycia.

W dyskusji udział wezmą: Olga Popowycz – historyczka, analityczka polityczna. Zajmuje się polityką wschodnią, polityką ukraińską, współpracą polsko-ukraińską. Członkini fundacji „Nasz Wybór”, wspierającej migrantów ukraińskich w Polsce oraz prof. Przemysław Żurawski vel Grajewski – politolog, wykładowca, specjalizujący się w zagadnieniach związanych ze stosunkami międzynarodowymi. Zasiada w gabinecie politycznym Ministra Spraw Zagranicznych. Członek Narodowej Rady Rozwoju. Współpracuje m.in. z Ośrodkiem Myśli Politycznej i Centrum Europejskim Natolin. Spotkanie moderować będzie Tomasz Stefanek. 

O cyklu „Pamięć i Polityka”

Dzisiejszy świat ukształtowany jest przez pamięć o tragicznych doświadczeniach wieku XX – stulecia totalitaryzmów i ludobójstwa. U podstaw naszych instytucji oraz wyobrażeń o polityce, prawie i moralności leży pragnienie, aby wojna totalna, terror i masowe zbrodnie nie powtórzyły się w przyszłości. Kres wieku XX – wbrew nadziejom wielu – nie przyniósł wcale „końca historii”. W dobie wielowymiarowego kryzysu, z którym mamy do czynienia na Zachodzie, pamięć i polityka łączą się nierozerwalnie. Nie jest to związek przygodny, rzecz nie sprowadza się do zjawiska politycznej instrumentalizacji historii. Pamięć o wieku XX określa to, kim jesteśmy, definiuje nasze obawy i nadzieje, wpływa na podejmowane decyzje, jest wreszcie źródłem analogii, dzięki którym teraźniejszość postrzegamy przez pryzmat tego, co minione. Pamięć kształtuje tożsamość społeczeństw Zachodu, a dzisiejszy kryzys w swym najgłębszym wymiarze ma przecież charakter tożsamościowy. Bez dyskusji o historii XX wieku nie sposób zrozumieć kluczowych dylematów politycznych współczesności – kryzysu finansowego, masowych migracji, sytuacji na Wschodzie, zmian w Unii Europejskiej czy stanu relacji transatlantyckich. Cykl wykładów otwartych i debat pozwoli zmierzyć się z tymi problemami, rozmawiając o związkach pamięci i polityki. Kultury pamięci nie można badać w oderwaniu od fundamentalnych sporów politycznych. Warto rozmawiać o pamięci i polityce tak, jakby były jedną sprawą, a więc w zgodzie z rzeczywistym stanem rzeczy.

Źródło: Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego