Uroczysta gala konkursu Popularyzator Nauki 2019. Fot. PAP/W. Olkuśnik
Twórcy Dolnośląskiego Festiwalu Nauki, duet Crazy Nauka, Dawid Myśliwiec, Stowarzyszenie Rzecznicy Nauki, dr Wojciech Glac, Heweliusze Nauki - to laureaci konkursu Popularyzator Nauki 2019, organizowanego przez serwis PAP Nauka w Polsce i MNiSW.
Wyniki 15. edycji konkursu zostały ogłoszone w piątek w Warszawie. W uroczystości wzięli udział m.in. wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin oraz prezes Polskiej Agencji Prasowej Wojciech Surmacz.
W konkursie nagradzane są osoby, zespoły i instytucje, które nie ustają w rzetelnym i ciekawym opowiadaniu o nauce. Organizowany jest co roku przez serwis PAP Nauka w Polsce oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
"Nie ma nic bardziej szlachetnego, nic bardziej znamiennego dla człowieka, jak bezinteresowne dociekanie prawdy. A więc to, co robią uczeni, myśliciele, a także na inny sposób artyści (...). Oprócz poszukiwania prawdy ważne jest to, aby tę prawdę popularyzować, aby z tą prawdą docierać do jak najszerszych kręgów nie tylko naszego społeczeństwa, ale tej wspólnoty, którą tworzymy my - ludzie" - powiedział wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin.
Zauważył, że prowadzona od kilku lat reforma szkolnictwa wyższego wymaga wysiłku nie tylko ze strony środowiska naukowego, ale też całego społeczeństwa. "Nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe muszą systematycznie rosnąć w tempie znacznie szybszym niż w ciągu ostatnich 30 lat. W ubiegłym roku te nakłady wzrosły o 5 mld, to największa kwota po 89. roku. W tym wzrosną o 4 mld, ale to ciągle jest za mało" - mówił Gowin.
Dodał, że aby przekonać Polaków, że warto inwestować w rozwój nauki trzeba pokazywać, na czym polegają odkrycia naukowe, na czym polegają także niewymierne pożytki z badań naukowych. "To wielka rola i wielka zasługa państwa" - zwrócił się do popularyzatorów, uczestników piątkowej gali.
Zapowiedział też, że resort nauki będzie inicjował kolejne przedsięwzięcia, w których udział będą mogli brać popularyzatorzy nauki. "Jeden z trzech filarów strategii rozwoju nauki w Polsce przyjętej przez ministerstwo nauki cztery lata temu i w tej kadencji to społeczna odpowiedzialność nauki. (...) To w ramach społecznej odpowiedzialności nauki w najbliższych dniach podpiszemy kolejne porozumienie z Centrum Nauki Kopernik na uruchomienie kolejnej edycji programu planetobusów, naukobusów. Chcemy doprowadzić do tego, aby w tej kadencji powstało w Polsce co najmniej kilkanaście, albo kilkadziesiąt (...) mikrocentrów 'Kopernik', laboratoriów naukowych, wystaw naukowych, które będą lokowane w miastach, które leżą z dala od ośrodków akademickich" - powiedział.
Zauważył, że popularyzacja nauki jest niezwykle ważna w dzisiejszych czasach, "kiedy za sprawą mediów społecznościowych, nowych technik komunikacji można z każdym przesłaniem, także z przesłaniem fałszu, z przesłaniem zabobonu, manipulacji docierać w jednym momencie do setek milionów, miliardów ludzi". "Tym ważniejsza jest rola tych, którzy są pośrednikami między nauką a społeczeństwem. Rola takich osób, jak zgromadzone na tej sali: popularyzatorów nauki, tych ambasadorów prawdy, którzy docierają z przesłaniem naukowym do polskich szkół, organizacji pozarządowych, całego społeczeństwa" - powiedział Gowin.
Rolę popularyzatorów podkreślił również przewodniczący kapituły konkursu prof. Michał Kleiber mówiąc, że dzisiaj bez głębokiego zrozumienia osiągnięć współczesnej nauki nie można sprostać wyzwaniom, jakie niesie ze sobą dynamiczny rozwój świata. "Żyjąc w demokratycznym kraju, nie będziemy potrafili wybierać tych polityków, którzy będą w stanie podejmować mądre, uzasadnione naukowo decyzje. Jak poradzić sobie z problematyką energetyki w dzisiejszym świecie, z ochroną środowiska, z zakresem dopuszczalności GMO, jak poradzić sobie z całym szeregiem innych rzeczy, które dla +normalnych+ osób w społeczeństwie są nieczytelne. (...) Dlatego dobrze, że naszym konkursem honorujemy tych, którzy są zaangażowani w działalność popularyzatorską" - mówił prof. Kleiber.
Prezes PAP Wojciech Surmacz zaznaczył, że konkurs i możliwość docenienia popularyzatorów nauki w minionych czternastu edycjach to zaszczyt. "Ta piętnasta edycja pokazuje, że (...) PAP stara się od wielu lat wspierać naukę" - zaznaczył.
W tym roku kapituła konkursu przyznała nagrody w pięciu kategoriach: Naukowiec, Animator, Instytucja, Zespół, Media oraz Nagrodę Główną.
Nagrodę główną w konkursie otrzymał Dolnośląski Festiwal Nauki organizowany co roku jesienią. Jego pierwsza edycja, zapoczątkowana przez prof. Aleksandrę Kubicz, odbyła się w 1998 roku. Sesja stacjonarna ma miejsce odbywa się we Wrocławiu, a sesje wyjazdowe - w 10 miastach regionu. W organizację wydarzenia włączają się uczelnie Wrocławia, instytuty PAN i środowiska pozauczelniane. Podczas dotychczasowych 22 edycji Dolnośląskiego Festiwalu Nauki zorganizowano ponad 30 tys. popularnonaukowych wydarzeń, które zyskały ponad 1,5 mln odbiorców.
W kategorii Naukowiec nagrodę otrzymał dr Wojciech Glac z Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Badacz jest lokomotywą trójmiejskich Dni Mózgu, podczas których wygłasza wykłady. W tym roku przypada dziesięciolecie tej imprezy, która cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem.
W kategorii Animator nagrodzono Dawida Myśliwca. Jego popularnonaukowy kanał "Uwaga Naukowy Bełkot!" na YouTubie ma już 455 tys. subskrybentów i 56 mln wyświetleń. Dawid Myśliwiec prowadzi też kanał "Wyłącznie Naukowy Bełkot" –z ponad dwoma milionami wyświetleń - oraz popularnonaukowy podcast "Przegadana godzina". Prowadzi też autorskie wykłady popularnonaukowe, bierze udział w Festiwalach Nauki.
W kategorii Zespół laureatami zostali Heweliusze Nauki. Występują oni na uniwersytetach dziecięcych, prowadzą zajęcia dodatkowe w szkołach, prezentują swoje pokazy na różnych festiwalach nauki. Heweliuszom Niestraszne są im żadne tematy ani dziedziny: wykłady o roślinach, pokazy o powietrzu, ogniu czy dźwięku, warsztaty archeologiczne czy wątki inspirowane literaturą.
W kategorii Instytucja nagroda trafiła do Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki. Grono to skupia dziś ponad 60 badaczy, którzy od 2016 roku uzbierali na swoim koncie ponad 300 rozmaitych aktywności popularyzatorskich. Ich misją jest tworzenie społeczeństwa, które swoje decyzje opiera o naukowe badania – potrafi analizować informacje, polega na faktach, nie na opiniach. Rzecznicy Nauki wspierają też sztukę efektywnej komunikacji - ucząc, jak prowadzić dobrą, merytoryczną rozmowę.
Twórcy Crazy Nauki - Aleksandra i Piotr Stanisławscy - nagrodę otrzymali w kategorii Media. To małżeństwo dziennikarzy popularyzuje naukę od lat – m.in. za pośrednictwem bloga Crazy Nauka i fanpejdżu na Facebooku. W audycji "Homo Science" w TOK FM dziennikarski duet rozmawia z naukowcami na ważne i ciekawe tematy. A w książce "Fakt, nie mit" rozprawia się z pseudonaukowymi mitami.
W konkursie oprócz nagród przyznano też wyróżnienia. Jedno z nich otrzymała dr Marta Wrzosek - mykolog z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest ona współautorką książki, „W czym grzyby są lepsze od ciebie”. Od lat prowadzi warsztaty, wykłady, spotkania o tematyce mikologicznej. Marzeniem jej życia jest założenie Mykoteki – specjalnego muzeum poświęconego grzybom, a także i Centrum Mykologicznego.
Drugie z wyróżnień uzyskał Jerzy Rafalski. Prowadzi on wykłady i pokazy z zakresu astronomii i przygotowuje astronomiczne animacje. O zagadkach kosmosu opowiada w mediach i na festiwalach nauki. Jest autorem kilku popularnonaukowych książek o astronomii.
Jak co roku redakcja serwisu Nauka w Polsce przyznała też pozaregulaminowe Wyróżnienie im. red. Tomasza Trzcińskiego za wzorcową politykę informacyjną. Otrzymało je Biuro Prasowe Uniwersytetu Łódzkiego.
Konkurs Popularyzator Nauki jest organizowany od 2005 r. Do rozstrzygniętej właśnie edycji nadesłano 109 zgłoszeń. W pierwszym etapie głosowania członkowie kapituły wyłonili 22 finalistów, wskazując najlepszych w każdej z konkursowych kategorii: Naukowiec (siedem zgłoszeń), Zespół, Animator, Media (po cztery zgłoszenia), Instytucja (trzy zgłoszenia).
Wśród dotychczasowych laureatów konkursu znajdują się m.in.: filozof przyrody ks. prof. Michał Heller, neurobiolog prof. Jerzy Vetulani, autor telewizyjnych programów popularnonaukowych red. Wiktor Niedzicki, fizyk prof. Tadeusz Wibig, a także instytucje takie jak Centrum Nauki Kopernik, Polska Akademia Dzieci czy Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego. (PAP)
autorka: Ewelina Krajczyńska
ekr/ agt/
