Europa i świat 1918-1939

Urząd ds. Dziedzictwa Narodowego (PN) Hiszpanii wydał w środę zgodę na ekshumację zwłok braci Lapena, którzy ponieśli śmierć podczas wojny domowej (1936–1939) w tym kraju. Przeniesienie zwłok dwóch przeciwników frankizmu jest efektem bezprecedensowej zgody sądu na prośbę rodzin wnioskujących o zmianę pochówku.

Złożeniem kwiatów i uroczystością z udziałem przedstawicieli Muzeum Niepodległości, nauczycieli i uczniów szkół warszawskich upamiętniono – przed poświęconym im kamieniem – nauczycieli, którzy bronili młodzież polską przed wynarodowieniem w okresie zaborów.

Rola Polski w koncepcji polityki zagranicznej Adolfa Hitlera nie została dotąd gruntownie przebadana ani w Polsce, ani w Niemczech. A z bardzo dobrze udokumentowanej pracy naukowej (ponad 500 stron!) wynika, że wódz III Rzeszy próbował wciągnąć Warszawę do koalicji wymierzonej w Związek Sowiecki nie tylko na chwilę - dowodzi jej autor Krzysztof Rak.

Saksofonista i klarnecista Mikołaj Trzaska zagra we wtorek w Dworze Artusa w Gdańsku koncert upamiętniający 81. rocznicę gdańskiej „nocy kryształowej”. Muzykowi będzie towarzyszył pisarz Andrzej Stasiuk, który będzie czytał m.in. fragmenty swojej prozy.

Ulicami Wrocławia przeszedł w sobotę wieczorem Marsz Wzajemnego Szacunku, który co roku organizowany jest 9 listopada, w rocznicę Nocy Kryształowej. Wyciągnięcie lekcji z tamtych dni to dzisiaj nasza wielka i wspólna odpowiedzialność – mówił prezydent miasta Jacek Sutryk.

„Kto na końcu ma słuszność, ten nigdy nie miał jej wcześniej, a jego czyny uważa się za godne potępienia. Lecz to, kto miał rację, okaże się dopiero po pewnym czasie. Do tego momentu działa się na kredyt, mając nadzieję, że historia nasz rozgrzeszy” – zanotował w swoim dzienniku Mikołaj Salamonowicz Rubaszow, bohater powieści. 

Rafał Marceli Blüth był przedwojennym wybitnym rusycystą, historykiem literatury i publicystą. Przez dziesięciolecia PRL-u jego pisma – te dotyczące Rosji Sowieckiej - były skazane niemalże na niebyt nawet w naukowym obiegu. Dzisiaj, gdy dostajemy ich wybór, eseje Blütha porażają celnością, profetycznymi hipotezami i swoją wnikliwością. 

Na uroczysku Kuropaty, miejscu kaźni ofiar represji stalinowskich w Mińsku, odbyła się we wtorek akcja „Noc rozstrzelanych poetów”, upamiętniająca zamordowanie przez NKWD ponad 130 przedstawicieli białoruskiej inteligencji w 1937 roku.

W Pradze we wtorek odczytano 85 nazwisk obywateli Czechosłowacji zamordowanych w latach 30. XX wieku w Związku Radzieckim. Akcję „Przywracanie imion” zorganizowało po raz trzeci stowarzyszenie Gulag.cz, będące czeskim oddziałem rosyjskiego Memoriału.

W Czechach i na Słowacji odbyły się w poniedziałek obchody 101. rocznicy powstania Czechosłowacji. W Czechach 28 października jest świętem państwowym, ale nie na Słowacji. Prezydent Czech Milosz Zeman wręczył odznaczenia państwowe; nie obyło się bez kontrowersji.