Jan Cybis, 1965 r. Źródło: Wikipedia Commons
Jan Cybis, malarz i rysownik, pedagog i publicysta, czołowy reprezentant nurtu kolorystycznego w malarstwie lat 30. i sztuce powojennej urodził 16 lutego 1897 r., zmarł w 1972 r.
Jan Cybis malował pejzaże, martwe natury, portrety. Wielobarwne martwe natury były jednym z ulubionych tematów artysty, ale krytyków sztuki zachwycają też jego kompozycje niemal monochromatyczne.
Sam artysta często uważał swe obrazy za nieskończone i lubił je „podmalowywać”, a nawet tuż przed wystawą poprawiać. Według Andrzeja Stroki, malarza i współwłaściciela - wraz z Niną Rozwadowską - Galerii Grafiki i Plakatu: „akwarele i gwasze, owe pejzaże o niezaprzeczalnej urodzie, stanowiły dla Jana Cybisa bazę, podstawę do późniejszych obrazów olejnych na płótnie, które powstawały w pracowni artysty. Cybis lubił do ostatniej chwili poprawiać obrazy. W 1964 r. artysta miał dużą wystawę w Muzeum Narodowym w Warszawie i niemal do końca podmalowywał obrazy, dopóki komisarz wystawy przed samym jej otwarciem mu tego nie zabronił” – przypomniał Stroka.
Prace artysty są charakterystyczne, jego styl rozpoznawalny na pierwszy rzut oka.
„Choć obrazy Cybisa obecnie na rynku sztuki, w obrocie aukcyjnym czy galeryjnym, pojawiają się bardzo rzadko, to trzeba powiedzieć, że nazwisko tego twórcy jest jednym z najważniejszych w historii polskiej sztuki i jeśli chodzi o znaczenie i wartość artystyczną, jest równorzędne z takimi modnymi nazwiskami twórców, jak Nowosielski, Winiarski, Gierowski i - coraz bardziej Tarasin i Dominik” - powiedział PAP Stroka przy okazji wystawy w maju 2019 r. przypominającej twórczość tego znakomitego malarza.
Jan Cybis, malarz i rysownik, pedagog i publicysta, czołowy reprezentant nurtu kolorystycznego w malarstwie lat 30. i sztuce powojennej należał do grona artystów skupionych w Komitecie Paryskim zawiązanym 1923 r. w ASP w Krakowie, w celu zorganizowania wspólnego wyjazdu na dalsze studia do Paryża. W skład grupy wchodzili m.in.: Cybis, Czapski, Jarema, Nacht-Samborski, Potworowski, Rudzka-Cybisowa, Waliszewski. W Paryżu, dokąd kapiści wyjechali 1924, ich opiekunem i nauczycielem był Józef Pankiewicz.
W swej twórczości, ukształtowanej pod wpływem nowoczesnej sztuki francuskiej m.in. Cézanne’a i Bonnarda, kapiści skupiali się na zagadnieniach czysto malarskich - na kompozycji barwnej; stosowali jasne, rozbielone kolory, nakładane drobnymi plamkami, tworzącymi na płótnie jednolitą w tonach, rozświetloną materię obrazu. Cybis stał się w Polsce głównym propagatorem koloryzmu, nazywanym też kapizmem.
Jan Cybis urodził się w 1897 r. w miejscowości Wróblin koło Głogówka na Opolszczyźnie. Opolszczyzna uhonorowała artystę gromadząc w Muzeum Śląska Opolskiego największą w Polsce kolekcję jego prac. Kolekcja prac Cybisa prócz 90 obrazów olejnych obejmuje ponad 800 prac na papierze, a także osobiste rzeczy artysty – podręczniki, przybory szkolne, elementy wyposażenia mieszkania, przedmioty używane do układania martwych natur, dokumenty, księgozbiór. Przyszły artysta podjął studia prawnicze, które jednak wkrótce porzucił i zaczął studiować we wrocławskiej Akademii Sztuki i Przemysłu Artystycznego. Talent rozwijał i umiejętności doskonalił w latach 1921-24 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, potem przebywał z grupą kapistów w Paryżu. Po powrocie do Polski był redaktorem naczelnym „Głosu Plastyków”, profesorem warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Wykładał też w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie; uczelnia ta była mu szczególnie bliska, ponieważ gromadziła też jego przyjaciół kapistów.
Jan Cybis 1 września 1951 r. na fali represji, które w okresie socrealizmu dotknęły środowisko polskich artystów, został usunięty ze stanowiska profesora warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Przez pięć kolejnych lat artysta nie uczestniczył w wystawach, muzea wstrzymały zakupy jego prac. Represje nie złamały artysty. Jeszcze za życia jego twórczość zaliczona została do najważniejszych osiągnięć polskiego malarstwa XX wieku.
Jego prace wystawiane były w kraju i za granicą, m.in. w Wenecji, Brukseli, Sztokholmie, Paryżu, Oslo, Chicago, Waszyngtonie i Nowym Jorku.
Potwierdzeniem szczególnego miejsca w powojennej historii polskiej sztuki było ustanowienie w 1973 r. przez Oddział Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków corocznej nagrody im. Jana Cybisa. Twórczość artystyczna i działalność pedagogiczna wybitnego malarza kolorysty wywarły bowiem znaczący wpływ na kształtowanie się polskiego środowiska artystycznego w powojennej Polsce.
„To bardzo ważna nagroda(…) z jednej strony przypomina wybitnego malarza Jana Cybisa, a z drugiej honoruje twórczość żyjącego artysty” – powiedział PAP kurator wystaw nagrodzonych malarzy Michał Jachuła.
Jan Cybis był również głównym inicjatorem reaktywowania Związku Polskich Artystów Plastyków po II wojnie światowej. (PAP)
Anna Bernat
abe/ dki/
