Maria Kuncewiczowa w swoim domu przy ul. Juliusza Małachowskiego 19 w Kazimierzu Dolnym. 1980 r. Fot. PAP/PAI/I. Jarosińska
Pamiątki po Marii i Jerzym Kuncewiczach – w tym m.in. rękopis felietonu Kuncewiczowej oraz książki z dedykacjami dla syna Witolda - trafiły do zbiorów Domu Kuncewiczów, który jest oddziałem Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym (Lubelskie).
Blisko 30 cennych muzealiów ofiarowała muzeum społeczność XIX Liceum Ogólnokształcącego w Lublinie, którego patronami są Maria i Jerzy Kuncewiczowie. Pamiątki po rodzicach przekazał szkole syn Witold Kuncewicz w 2002 r.
Wśród nich szczególnie cenne są książki z osobistymi dedykacjami Marii i Jerzego Kuncewiczów dla syna. „To nie są książki, które możemy wypożyczać w obiegu biblioteki szkolnej. Od jakiegoś czasu myśleliśmy, żeby znaleźć dla nich miejsce. Nasza młodzież co roku odwiedza Kuncewiczówkę i myślę, że będzie bardzo dobrze, jeśli te pamiątki, bardzo osobiste, będą dostępne dla dużej grupy zwiedzających, nie tylko dla naszej młodzieży” – powiedziała dyrektor Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 5 w Lublinie Małgorzata Frejowska.
Do muzeum trafiło 26 książek Marii i Jerzego Kuncewiczów ofiarowanych synowi, z różnymi osobistymi dedykacjami m.in. na egzemplarzu swej najsłynniejszej powieści „Cudzoziemka”, wydanej w języku angielskim („The Stranger”) Kuncewiczowa napisała - „Witusiowi najbliższemu z moich drogich cudzoziemców – matka. Chicago, kwiecień 1962 r.”; a na wydanej po angielsku powieści „Klucze” („The Keys”) – „Witoldowi najmilszemu, w modlitwie, żeby znalazł klucze swego losu – od matki. Chicago, kwiecień 1962 r.”.
W podarowanym muzeum zbiorze znajduje się także rękopis felietonu Kuncewiczowej z 1955 r. do pisma „Bluszcz”, poświęcony rozumieniu patriotyzmu i odpowiedzialności za ojczyznę, a także maszynopis felietonu z odręcznymi dopiskami autorki. Do rękopisu dołączone jest również zdjęcie Kuncewiczowej z jej autografem.
„To dla nas dar bezcenny. Jesteśmy zaszczyceni i wzruszeni” – powiedziała dyrektor Muzeum Nadwiślańskiego Agnieszka Zadura.
Podkreśliła, że w Domu Marii i Jerzego Kuncewiczów szczególnie cenne są właśnie pamiątki rodzinne. „To specyficzne muzeum – miejsce. Staramy się zachowywać tam wszystko tak, jak państwo Kuncewiczowie mieszkali i przyjmowali swoich, często bardzo ważnych, gości” – dodała.
Zapewniła, że ofiarowane pamiątki będą eksponowane w Domu Kuncewiczów wraz ze stosowną informacją o darczyńcy. Obecnie w Domu Kuncewiczów trwa remont konserwatorski, który ma się zakończyć w drugiej połowie w 2019 r. Odnowiony zostanie również otaczający dom ogród - według planów pozostawionych przez Marię Kuncewiczową - gdzie będą mogli odpoczywać turyści.
Dom pisarki Marii Kuncewiczowej i jej męża Jerzego (prawnika, literata i polityka ruchu ludowego) w Kazimierzu Dolnym, nazywany też willą „Pod Wiewiórką”, powstał w 1936 r. według projektu, znanego w okresie dwudziestolecia międzywojennego architekta, Karola Sicińskiego.
Willa, zbudowana z białego kamienia (opoki kazimierskiej) i drewna, była domem letniskowym Kuncewiczów do wybuchu II wojny światowej, kiedy Kuncewiczowie wyemigrowali. W czasie wojny mieszkał tu lekarz żołnierzy niemieckich, a w 1944 r. był tu sztab wojskowy Armii Czerwonej. W latach 40. i 50. willa była ośrodkiem wczasowym i kolonijnym dla dzieci pracowników Urzędu Bezpieczeństwa.
Kuncewiczowie powrócili do Polski na początku lat 60. XX w. i udało im się odzyskać dom w Kazimierzu Dolnym. Mieszkali tu przez część roku. Gościli malarzy, pisarzy, dziennikarzy, polityków. Jerzy Kuncewicz zmarł w 1984 r., a Maria – 1989 r. Pochowani zostali na cmentarzu w Kazimierzu Dolnym.
Kuncewiczowa w testamencie zapisała, że chciałaby, aby willa służyła jako salon kulturalny i artystyczny, dom pracy twórczej i miejsce spotkań różnych kultur. Taką działalność prowadziła Fundacja Kuncewiczów założona przez ich syna Witolda.
W 2005 r. willę „Pod wiewiórką” wykupił od Witolda Kuncewicza samorząd województwa lubelskiego. Obecnie mieści się tu oddział literacki Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, poświęcony Kuncewiczom. Willa, otoczona ogrodem, stoi w okolicy wąwozu zwanego wąwozem Małachowskiego. Wnętrze domu zdobią m.in. zabytkowe meble i sprzęty, a także obrazy, fotografie, pamiątki, które zgromadzili Kuncewiczowie.
Maria Kuncewiczowa (1897 -1989) zasłynęła jako autorka prozy psychologiczno-obyczajowej. Sławę przyniosła jej powieść "Cudzoziemka" (1936) będąca studium psychologicznym kobiety zawiedzionej w uczuciach i ambicjach życiowych. Kuncewiczowa jest również autorką m.in. "Dwóch księżyców"(1933), "Dyliżansu warszawskiego"(1935), "Serca kraju" (1939). Stworzyła także pierwsza polską powieść radiową "Dni powszednie państwa Kowalskich" (1938). (PAP)
autorka: Renata Chrzanowska
ren/ wj/
