„Biesy VR”. Źródło: Teatr Studio
Postanowiłam przybliżyć perspektywę „Biesów” dzisiejszym czasom i spojrzeć na nie przez pryzmat rozpaczy Szygalewa, bo to ona mnie w tym utworze uderzyła - powiedziała PAP Natalia Korczakowska, reżyser „Biesów VR”. Premiera w warszawskim Studio teatrgalerii - w piątek.
"Dorośliśmy do tego, żeby zmienić punkt widzenia na +Biesy+. W sztuce dramatycznej dobrze jest mieć protagonistę. W tym spektaklu-wystawie ustawienie Szygalewa i przesłuchującego go Lembke pozwala nam na wydobycie protagonisty i antagonisty, a poprzez to na uzyskanie akcji" - wyjaśniła Korczakowska.
Zwróciła uwagę, że dotąd powieść Dostojewskiego bywała na scenie i w filmie "odczytywana poprzez postać Szatowa". "Taką klasyczną adaptacją jest adaptacja Camusa, której używał zarówno Andrzej Wajda w swoim filmie, jak i Frank Castorf w Volksbuehne. Przeanalizowałam te możliwości, ale okazało się, że Szatow tak naprawdę reprezentuje nacjonalistyczne myślenie; konkretnie chodzi o to, że on jest słowianofilem i pełni rolę figury ofiary, czyli potencjonalnego Chrystusa" - dodała.
"Postanowiłam przybliżyć perspektywę +Biesów+ dzisiejszym czasom i spojrzeć na nie przez pryzmat rozpaczy Szygalewa, bo to ona mnie w tym utworze uderzyła. My w ogóle niewiele wiemy o tej postaci. Powszechnie jest uważana za twórcę systemu totalitarnego i wcielenie zła. Natomiast sam Szygalew mówi nam, że jest w rozpaczy, ponieważ wyszedł od absolutnej wolności, a kończy na absolutnym despotyzmie, czyli że nie widzi innego sposobu na to, by zagwarantować na stałe pokój na ziemi. Słowem to, co on nazywa, ziemskim rajem" - mówiła Korczakowska.
Jak dodała twórczyni przedstawienia, "jego rozum nie pozwala mu na to, by znaleźć inne rozwiązanie". "Dlatego prosi o te dziesięć wieczorów wysłuchania opowieści o jego systemie, bo bardzo liczy na to, że uda się odkryć błąd w jego rozumowaniu" - podkreśliła.
Zwróciła uwagę, że Szygalew jest jedyną postacią w Biesach" Dostojewskiego, która odmawia udziału w zabójstwie Szatowa. "On odmawia udziału w spisku Wierchowieńskiego, który ma doprowadzić do zabójstwa Szatowa, poprzez uwikłanie ludzi" - dodała.
"+Biesy VR+ to spektakl-wystawa, prototyp utworu teatralnego w nowym medium, jakim jest wirtualna rzeczywistość" - napisano w zapowiedzi wydarzenia.
Jak wyjaśniono, "na wszystko patrzymy z perspektywy Szygalewa, słynnej postaci +Biesów+, uznanej przez licznych komentatorów dzieła za autora systemu totalitarnego i wcielenie zła" - czytamy na stronie Studio teatrgalerii.
Podkreślono, że "+Biesy VR+ to niepowtarzalne doświadczenie, którego widz jest współautorem". "Widz decyduje o montażu spektaklu, tworzy jego przebieg wg własnej intuicji. W Izolatce może być świadkiem przesłuchania Szygalewa. W świecie wirtualnym może przeżyć podróż po umyśle oskarżonego. Jego percepcja nie jest ograniczona do jednego punku widzenia, zmiana okularów jest zmianą perspektywy. Jednocześnie widz ma bardziej intymny kontakt z aktorami niż w klasycznym teatrze" - napisała reżyser Natalia Korczakowska.
Na łamach "Culture.pl" producent Jacek Nagłowski wyjaśnił: "podczas adaptacji +Biesów+ do VR skupiałem się na relacji scena–odbiorca". "Na tym polu eksperymentowaliśmy z Natalią Korczakowską. Z jednej strony staraliśmy się zachować dystans poznawczy i emocjonalny pomiędzy odbiorcą a spektaklem, a z drugiej bazować na obecności. Pogodzenie +zanurzenia+ i dystansu było głównym wyzwaniem formalnym" - powiedział.
Koncepcja i reżyseria - Natalia Korczakowska. Autorami adaptacji "Biesów" Fiodora Dostojewskiego w tłumaczeniu Adama Pomorskiego są Natalia i Adam Radecki. Adaptacja VR - Jacek Nagłowski. Scenografię zaprojektowali Nicolas Grospierre i Olga Mokrzycka-Grospierre, a kostiumy - Marek Adamski. Muzykę skomponowali Marcin Lenarczyk i Wojtek Zrałek-Kossakowski. Za reżyserię świateł odpowiada Aleksandr Prowaliński, a za reżyserię wideo - Marek Kozakiewicz. Efekty specjalne - Andrzej Słomiński. Postprodukcja dźwięku przestrzennego - Marek Titow. VR zdjęcia - Patryk Jordanowicz. Montaż - Jacek Nagłowski.
Występują, m.in.: Stanisław Brudny, Irena Jun, Tomasz Nosinski, Monika Obara, Anna Paruszyńska, Marcin Pempuś, Bartosz Porczyk, Halina Rasiakówna, Andrzej Szeremeta, Robert Wasiewicz, Ewelina Żak, Krzysztof Zarzecki i Mirosław Zbrojewicz.
Pokaz premierowy "Biesów VR" w reż. Natalii Korczakowskiej odbędzie się w Studio teatrgalerii - 14 lutego o godz. 20. Tego wieczora, w różnych przestrzeniach teatru odgrywane będą też na żywo wybrane fragmenty spektaklu.
Kolejne prezentacje spektaklu - 15 i 16 lutego br.
"Biesy VR" to kolejny eksperyment formalny w Studio teatrgalerii, którego celem jest zniesienie granicy między teatrem a sztukami wizualnymi. To kolejna po cyklu opartym na pracy "In Situ" Daniela Burena realizacja idei teatrgalerii.(PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/aszw/
