Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński (3P) wręcza Nagrodę im. Oskara Kolberga Kapeli Ludowej „Mogilanie”. Fot. PAP/W. Olkuśnik
Wyróżnienia za zasługi dla kultury ludowej – Nagrody im. Oskara Kolberga – wręczono w Warszawie twórcom i instytucjom. Wieloletnie istnienie nagrody podkreśla znaczenie sztuki ludowej dla narodowej kultury – powiedział wicepremier, minister kultury Piotr Gliński.
W Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się uroczysta gala 45. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga "Za zasługi dla kultury ludowej". Podczas gali przyznano nagrody twórcom kultury ludowej w kategoriach: dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego, dla twórców za pisarstwo ludowe, dla kapel ludowych, dla zespołów folklorystycznych, dla badaczy, naukowców, popularyzatorów i animatorów oraz nagrodę honorową dla instytucji i organizacji szczególnie zasłużonych dla rozwoju i popularyzacji polskiej sztuki ludowej i folkloru.
Nagrody twórcom kultury ludowej wręczał m.in. minister kultury Piotr Gliński.
W pierwszej kategorii laureatami 45. edycji nagrody zostali: Antoni Gluza – mistrz gry na żywieckich dudach, heligonce, okarynie, piszczałkach pasterskich, znawca archaicznego repertuaru obrzędowego, gwary, kierownik kapel, zbieracz, dokumentator i popularyzator lokalnej kultury tradycyjnej (Szczyrk, Żywiecczyzna, woj. śląskie); Czesława Lewandowska – koronkarka i wykonawczyni plastyki obrzędowej i dekoracyjnej, popularyzatorka i mistrzyni kurpiowskiego rękodzieła ludowego (Ostrołęka, Kurpie, woj. mazowieckie); Helena Miazek – wycinankarka, popularyzatorka łowickiego folkloru (Chąśno, Łowickie, woj. łódzkie); Dionizy Purta – rzeźbiarz ludowy, animator i popularyzator kultury ludowej (Białystok, Podlasie, woj. podlaskie); Zofia Tarasiewicz – śpiewaczka ludowa, popularyzatorka dziedzictwa górali czadeckich, obrzędowości, plastyki, tradycji kulinarnych (Bolesławiec, woj. dolnośląskie) oraz Józef Tomczyk – skrzypek ludowy (Mroczki Małe, Sieradzkie, woj. łódzkie).
Zakopane: Złote Ciupagi przyznane zespołom z Nowego Targu, Hiszpanii i Turcji
Nagrodę dla twórców za pisarstwo ludowe otrzymała: Helena Kołodziej – poetka ludowa (Wielkolas, pow. lubartowski, woj. lubelskie).
W kategorii "dla kapel ludowych" nagrodę przyznano: Kapeli Ludowej "Mogilanie" (Mogilany, Krakowiacy Zach., woj. małopolskie).
Wśród nagrodzonych zespołów folklorystycznych znalazły się: Zespół Śpiewaczy z Mroczek Małych (Mroczki Małe, pogranicze Sieradzkiego i Wielkopolski, woj. łódzkie), Zespół Góralski "Zornica" (Zakopane, Podhale, woj. małopolskie).
Nagrodę dla badaczy, naukowców, popularyzatorów i animatorów odebrali: Antoni Malczak – regionalista, działacz kultury, muzyk, pedagog, społecznik, autor programu ochrony dziedzictwa kulturowego i promocji kultury regionalnej, organizator i animator, wieloletni dyrektor Małopolskiego Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu (Nowy Sącz, woj. małopolskie) oraz Lech Śliwonik – teatrolog, profesor Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Kultury Teatralnej, badacz i znawca polskiego teatru amatorskiego, teatru ludowego; inicjator i koordynator dokumentalista Sejmików Wiejskich Teatrów (Warszawa, woj. mazowieckie).
Minister kultury: Tegoroczni laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga kultywują i chronią autentyczne wartości kultury regionalnej. Wyróżnieni za działalność twórczą, badawczą, dokumentacyjną i popularyzatorską przyczyniają się do zachowania podstawowego kanonu sztuki ludowej, który w czasach dominującej kultury masowej musi być konsekwentnie chroniony i umacniany.
Nagrodę honorową dla instytucji i organizacji otrzymały: "Pismo Folkowe" – wydawane przez Akademickie Centrum Kultury Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej "Chatka Żaka" i Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej we współpracy ze Stowarzyszeniem Animatorów Ruchu Folkowego (Lublin, woj. lubelskie) oraz Polonia Polish Folk Song & Dance Ensemble (Chicago, Stany Zjednoczone).
Nagrodę ufundowaną przez Samorząd Województwa Mazowieckiego odebrała Czesława Lewandowska – koronkarka i wykonawczyni plastyki obrzędowej i dekoracyjnej z Ostrołęki.
Laureaci otrzymali medale im. Oskara Kolberga według projektu Anny Jarnuszkiewicz oraz pamiątkowe dyplomy.
"Tegoroczni laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga kultywują i chronią autentyczne wartości kultury regionalnej. Wyróżnieni za działalność twórczą, badawczą, dokumentacyjną i popularyzatorską przyczyniają się do zachowania podstawowego kanonu sztuki ludowej, który w czasach dominującej kultury masowej musi być konsekwentnie chroniony i umacniany" - powiedział na gali minister kultury.
Z. Cierniak: 120 osób z zespołu „Śląsk” pokaże, że naszą siłą jest różnorodność
Wskazał, że "wykorzystują dziedzictwo kulturowe do kreowania współczesnych form wypowiedzi artystycznych oraz do budowania relacji między przeszłością a teraźniejszością". "Wzbogacają również dorobek artystyczny narodu niepowtarzalnymi dziełami, wysoko cenionymi zarówno w kraju, jak i poza jego granicami" - dodał.
Minister kultury ocenił, że Gala Nagrody im. Oskara Kolberga jest też "okazją do wspomnienia laureatów wszystkich czterdziestu pięciu edycji, prawie tysiąca osób i instytucji. "Niestety, wielu z nich nie ma już wśród nas, ale pozostały ich dzieła, przekazane umiejętności oraz pokolenia następców i kontynuatorów. Dla części z artystów, nagroda ta stała się dodatkową motywacją do tworzenia nowych dzieł pokazujących, jak żywa i ciekawa jest twórczość ludowa" - dodał.
Wskazał, że "wieloletnie istnienie nagrody podkreśla znaczenie sztuki ludowej dla narodowej kultury". "Wskazuje na istotne elementy kultury tradycyjnej, które pomimo zmieniających się kontekstów jej funkcjonowania pozostają nadal inspiracją dla współczesnych twórców, działających na bardzo różnych przecież polach aktywności twórczej. Wszyscy oni, wielu z nich, wciąż przecież korzysta z wielkich zasobów kultury ludowej" - zaznaczył.
Gliński powiedział, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego "pełni rolę mecenasa kultury ludowej oraz określa i realizuje strategiczne programy na rzecz ochrony ludowych dóbr kultury i ich popularyzacji".
Przypomniał, że w 2016 r. do programu "Kultura ludowa i tradycyjna" zostało włączone zadanie specjalne "mistrz tradycji", którego celem jest wspieranie transmisji międzypokoleniowej w obrębie danej wspólnoty kulturowej. "W 2021 r. w ramach programu +Kultura ludowa i tradycyjna+, z uwagi na duże zainteresowanie tą inicjatywą, zadanie +mistrz tradycji+ zostanie wydzielone, i tym samym wyodrębniony zostanie jego budżet" - poinformował Gliński.
Dodał, że "strategicznym działaniem Ministerstwa jest także wspieranie programów edukacyjnych realizowanych na rzecz kontynuacji tradycyjnej kultury muzycznej w ramach Pracowni Muzyki Tradycyjnej, powołanej w 2016 r. jako oddział specjalistyczny Instytutu Muzyki i Tańca".
Minister kultury zaproponował także, żeby do dotychczasowych kategorii nagrody dodać dwie dodatkowe - "mistrza tradycji" oraz poświęconą młodym twórcom. "Zarówno +mistrz tradycji+ to jest kwestia transmisji międzypokoleniowej, jak i docenienie specjalnie młodych twórców kultury ludowej, może byłoby czymś interesującym i inspirującym" - powiedział, deklarując wsparcie dla tej nagrody.
"Podjąłem również decyzję o kolejnych wpisach w ostatnim czasie na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie zawiera ona 41 zjawisk kulturowych zgłoszonych przez społeczności lokalne z różnych regionów kraju. To jest nasza skarbnica tych najbardziej cennych zwyczajów kultury regionalnej, lokalnej. Ostatnio wpisane zostały następujące elementy kulturowe: Kroszonkarstwo Opolskie, Wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy Białej, Krzyżoki w Borkach Małych, Babski Comber na Śląsku Opolskim, Procesja Bożego Ciała z tradycją układania kwietnych dywanów w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce" - powiedział szef resortu kultury.
Dodał, że ponadto, w 2020 r. Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą wpisany został do Krajowego rejestru dobrych praktyk na rzecz niematerialnego dziedzictwa kulturowego. "Od 2018 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizuje dodatkowo program dotacyjny +EtnoPolska+, w ramach którego wspierane są między innymi inicjatywy bezpośrednio nawiązujące do tradycji kulturowych, w tym np. zakup strojów ludowych dla zespołów regionalnych, także instrumentów, co nie było dotychczas możliwe" - zaznaczył.
Galę uświetniły występy laureatów nagrody.
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powierzył realizację konkursu Instytutowi Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. O. Kolberga w Przysusze. Fundatorami nagród finansowych są Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Partnerami wydarzenia są Samorząd Województwa Mazowieckiego i Stowarzyszenie Twórców Ludowych. Patronat medialny objęli Polskie Radio SA, TVP Kultura, "Gość Niedzielny" oraz portale KulturaLudowa.pl i MuzykaTradycyjna.pl.
Nagroda, której patronem jest Oskar Kolberg - etnograf, folklorysta, kompozytor - ustanowiona została w 1974 r. na Mazowszu, w gronie twórców czasopisma społeczno-kulturalnego "Barwy", wydawanego w Płocku. Przyznawana jest w uznaniu dokonań twórczych, artystycznych, naukowych oraz za działalność wspierającą tradycyjną kulturę regionalną. Otrzymują ją wybitni twórcy kultury tradycyjnej - m.in. śpiewacy, rzeźbiarze, poeci. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ dki/
