Uroczystości upamiętniające Lilianę Skorel. Źródło: Instytut Polski w Madrycie
Na cmentarzu municypalnym w Borja w Hiszpanii oddano hołd pochowanej tam żołnierce AK i łączniczce w Powstaniu Warszawskim Lilianie Skorel – mówi PAP Alberto Trujillo Gomez, szef hiszpańskiego stowarzyszenia historycznego Poland First to Fight. Odnalazł on grób i zorganizował sobotnią ceremonię.
Na uroczystości przybyli m.in. attache obrony RP płk Robert Tkaczyk, konsul RP w Madrycie Justyna Tokarska, wicedyrektor polskiego Instytutu Kultury Gabriela Słowińska, profesor filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Complutense (UCM) w Madrycie Grzegorz Bąk.
Ze strony hiszpańskiej obecni byli lokalni politycy, m.in. burmistrz miasta Borja, Eduardo Arilla Pablo, lokalny minister ds. kultury Jorge Jimenez Ferrandez, a także starsza córka Liliany Skorel, Cristina Skorel Sanchez del Rio.
Ceremonię uświetnili swoją obecnością członkowie Poland Fist to Fight, którzy w mundurach garnizonowych żołnierzy polskich z czasów II wojny światowej oddali honory wojskowe u grobu Skorel. Odegrano hymny narodowe Polski i Hiszpanii, po czym odsłonięto tablicę pamiątkową ufundowaną przez rząd polski, z napisami w języku polskim i hiszpańskim: „Pamięci Liliany Skorel pseudonim +Dzidka+ (20 III 1927 – 4 XII 2012), łączniczki w Powstaniu Warszawskim”. Pod symbolem Polski Walczącej napisano: „Ambasada RP w Madrycie, Borja 27 listopada 2021 r.”. Polski ksiądz odprawił modlitwę za zmarłą, a następnie złożono wieńce.
Odsłonięto tablicę pamiątkową ufundowaną przez rząd polski, z napisami w języku polskim i hiszpańskim: „Pamięci Liliany Skorel pseudonim +Dzidka+ (20 III 1927 – 4 XII 2012), łączniczki w Powstaniu Warszawskim”. Pod symbolem Polski Walczącej napisano: „Ambasada RP w Madrycie, Borja 27 listopada 2021 r.”.
Licznie przybyli mieszkańcy miejscowości Borja. „Lokalna społeczność jest zaskoczona, gdyż nie wiedziała, że ma u siebie bohaterkę, którą interesuje się Polska” - powiedziała w rozmowie z PAP wicedyrektor Instytutu Kultury w Madrycie, Gabriela Słowińska.
Alberto Trujillo Gomez poinformował PAP, że Poland First to Fight podjęła działania zmierzające do znalezienia grobów polskich weteranów wojennych, którzy wyemigrowali do Hiszpanii. „Bardzo nam w tym pomógł profesor Grzegorz Bąk z UCM, który interesuje się tym tematem - powiedział. - Wiele z miejsc pochówku polskich patriotów na emigracji w Hiszpanii jest znanych, jak Kazimierza Tylko-Dobrzańskiego, Jerzego Radłowskiego, Stanisława Serdakowskiego-Kalbarczyka czy Józefa Łobodowskiego, ale tak nie było w przypadku Liliany Skorel”.
W biogramach powstańczych Muzeum Powstania Warszawskiego zapisano jedynie, że Liliana Skorel ps. „Dzidka” (ur. w 1927 r. w Toruniu – zm. w 2012 r. w Madrycie) była łączniczką Armii Krajowej w stopniu strzelca. Walczyła w batalionie „Kiliński” w 6. kompanii „Wawer” na szlaku bojowym Śródmieście Północ. Została ranna 13 września 1944 r.
Powstanie Warszawskie w liczbach
Alberto Trujillo Gomez zrekonstruował jej historię m.in. na podstawie relacji odnalezionych w Borja córek żołnierki, znajdujących się w Muzeum Powstania Warszawskiego zapisów jej dwóch przyjaciółek, a nawet wyciągów z rejestrów imigracyjnych Stanów Zjednoczonych oraz dokumentacji pracowniczej UCM z 1986 r.
Jak opowiedział PAP, Liliana Skorel przybyła do Hiszpanii wraz ze swoim mężem, Carlosem Sanchezem del Rio y Sierra, którego poznała na emigracji w Chicago w 1953 r. Zamieszkali w Madrycie, ale często przyjeżdżali do rodzinnego miasta męża, Borja.
„Mąż Liliany Skorel pochodził ze wpływowej rodziny w regionie, był naukowcem specjalizującym się w tematyce energii nuklearnej, pracował w Najwyższej Radzie Badań Naukowych i był jej wieloletnim przewodniczącym. Sprawował funkcję wicerektora UCM i dziekana Wydziału Fizyki, zasiadał w i kierował wieloma instytucjami naukowymi z dziedziny energii atomowej w kraju i za granicą” - powiedział PAP Trujillo Gomez.
Według danych przewodniczącego Poland First to Fight, Liliana Skorel pracowała w Hiszpanii jako nauczycielka języków, a przez pewien czas także nauk ścisłych na Uniwersytecie Complutense w Madrycie.
W biogramach powstańczych Muzeum Powstania Warszawskiego zapisano jedynie, że Liliana Skorel ps. „Dzidka” (ur. w 1927 r. w Toruniu – zm. w 2012 r. w Madrycie) była łączniczką Armii Krajowej w stopniu strzelca. Walczyła w batalionie „Kiliński” w 6. kompanii „Wawer” na szlaku bojowym Śródmieście Północ. Została ranna 13 września 1944 r.
Odtworzeniem jej biografii zainteresowało się Centrum Studiów w Borja. 80-letni przewodniczący tej instytucji Manuel Garcia Rivas był przyjacielem rodziny, ale nic nie wiedział o przeszłości powstańczej Liliany Skorel, gdyż nikomu o niej nie opowiadała.
Jednak „nie ma anonimowych żołnierzy dla ojczyzny” - powiedział Garcia Rivas po uroczystościach, na sympozjum poświęconym Lilianie Skorel i jej losom. W Borja tego samego dnia otwarto wystawę IPN o powstaniu warszawskim.
Uroczystości ku czci polskiej bohaterki zorganizowało Poland First to Fight przy współpracy ambasady RP w Madrycie, polskiego Instytutu Kultury, Ministerstwa Obrony Narodowej oraz stowarzyszenia Polaków w Hiszpanii Biały Orzeł. Znaczące wsparcie zaoferowało Centrum Studiów w Borja oraz władze miasta.
Z Saragossy Grażyna Opińska (PAP)
opi/ akl/
