Jan Karski. Fot. PAP/CAF/C. Pecold
Od 6 do 10 stycznia 2014 r. w Parlamencie Europejskim w Brukseli będzie można oglądać wystawę „Jan Karski – Człowiek Wolności”, poświęconą legendarnemu emisariuszowi Polskiego Państwa Podziemnego, który chciał powstrzymać Holokaust.
Okazją do przygotowania wystawy jest setna rocznica urodzin Karskiego, która będzie obchodzona w przyszłym roku. Zdaniem europosła Jacka Saryusz-Wolskiego to doskonały powód, by Karskiego „pokazać światu”.
„Jan Karski jest znany w Polsce, ale jest nieznany w Europie i świecie. Nie wystarczy więc opiewać go w kraju. Trzeba go pokazać światu” – powiedział w piątek na konferencji prasowej w Łodzi Saryusz-Wolski, który brukselską wystawę przygotował wspólnie z dyrektorem Muzeum Historii Polski Robertem Kostro.
Wystawie towarzyszyć będzie konferencja „Odpowiedzialność za ochronę – spuścizna Jana Karskiego” - międzynarodowi eksperci i politycy będą rozmawiali m.in. o misji Karskiego w kontekście obecnych konfliktów zbrojnych.
„Jan Karski jest znany w Polsce, ale jest nieznany w Europie i świecie. Nie wystarczy więc opiewać go w kraju. Trzeba go pokazać światu” – powiedział w piątek na konferencji prasowej w Łodzi Saryusz-Wolski, który brukselską wystawę przygotował wspólnie z dyrektorem Muzeum Historii Polski Robertem Kostro.
„Chodzi nam o to, żeby nie tylko pokazać Jana Karskiego w perspektywie historycznej, powiedzieć co zrobił i jak wielką był postacią. Chcemy pokazać, że jego przesłanie jest nadal ważne we współczesnym świecie” – wyjaśnił Saryusz-Wolski.
Udział w konferencji potwierdzili już m.in. b. premier Norwegii Kjell Bondevik, autor raportu ONZ o odpowiedzialności za ochronę ludności cywilnej oraz b. minister spraw zagranicznych Włoch Franco Frattini.
Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski) urodził się 24 kwietnia 1914 r. w Łodzi. W 1935 r. ukończył studia prawnicze i dyplomatyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Później pracował jako urzędnik w MSZ. We wrześniu 1939 r., jako żołnierz artylerii konnej, dostał się do niewoli radzieckiej. Dwa miesiące później zbiegł z transportu i wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną. Ze względu na doskonałą pamięć i znajomość języków powierzono mu obowiązki kuriera władz Polskiego Państwa Podziemnego. W styczniu 1940 r. udał się do Paryża i Angers.
W czasie kolejnej misji do Francji został aresztowany przez Gestapo. Po brutalnych przesłuchaniach próbował popełnić samobójstwo, obawiając się, że podczas kolejnych tortur może zdradzić Niemcom istotne informacje. Odratowany trafił do więziennego szpitala, z którego został uwolniony dzięki akcji Związku Walki Zbrojnej.
W 1942 r. pod pseudonimem Jan Karski wyruszył w kolejną misję, tym razem do Wielkiej Brytanii i USA. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką. Zbierając informacje na ten temat, dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta i obozu przejściowego w Izbicy.
Relację świadka przekazał wielu amerykańskim i brytyjskim politykom, dziennikarzom i artystom. Spotkał się m.in. z szefem brytyjskiego MSZ Anthonym Edenem i prezydentem USA Franklinem Delano Rooseveltem. Jego dramatyczne apele o ratunek dla narodu żydowskiego nie przyniosły jednak rezultatów.
Osobę i dzieło Jana Karskiego od 2010 r. w Polsce i na świecie przybliża Muzeum Historii Polski. Prowadzi m.in. specjalny program "Jan Karski. Niedokończona Misja”, który uzyskał honorowy patronat prezydenta Bronisława Komorowskiego.
Po wojnie Karski pozostał na emigracji w USA. Podjął studia z zakresu nauk politycznych i obronił doktorat na Uniwersytecie Georgetown, gdzie przez dalsze 40 lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu. Wśród jego studentów był m.in. przyszły prezydent Bill Clinton.
Karski był również autorem kilku książek. Otrzymał też wiele prestiżowych wyróżnień m.in. tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata; był kawalerem Orderu Orła Białego i honorowym obywatelem Izraela. Zmarł w 2000 r. w Waszyngtonie.
Osobę i dzieło Jana Karskiego od 2010 r. w Polsce i na świecie przybliża Muzeum Historii Polski. Prowadzi m.in. specjalny program "Jan Karski. Niedokończona Misja”, który uzyskał honorowy patronat prezydenta Bronisława Komorowskiego.
Rok 2014 został ustanowiony przez Sejm RP Rokiem Jana Karskiego. (PAP)
duk/ as/ jbr/
