Posłowie na sali obrad podczas posiedzenia Sejmu. Fot. PAP/J. Turczyk
Wszystkie kluby poselskie poparły we wtorek projekt uchwały oddającej hołd Polakom "deportowanym, represjonowanym, zesłanym i zmarłym" w wyniku deportacji przez władze sowieckie do Kazachstanu, na mocy decyzji Rady Komisarzy Ludowych z 1936 r.
"W tym roku minie 80. rocznica decyzji o deportacji 70 tys. Polaków do Kazachstanu. To nasi rodacy, którzy po pokoju ryskim zostali na terytorium ZSRS. Takich osób było ponad milion. Związek Sowiecki początkowo liczył, że uda się ich zsowietyzować. Kiedy okazało się to niemożliwe, rozpoczęto represje - najpierw nagonkę medialną, słabsze represje, a w 1936 r. podjęto decyzję o deportacjach" - mówił poseł-sprawozdawca projektu Michał Dworczyk (PiS).
Jak zaznaczył, wielu Polaków zmarło w drodze i po przyjeździe do Kazachstanu. "Były to osoby okrutnie potraktowane przez los i historię. Po II wojnie nie objęła ich żadna repatriacja. Po 1989 r. też była to grupa praktycznie zapomniana. Dotąd nie spłaciliśmy moralnego długu wobec naszych rodaków. I teraz, oddając hołd represjonowanym, powinniśmy wyrazić opinię izby niższej, że jednym z priorytetów jest spłata długu wobec nich i ich potomków" - powiedział Dworczyk.
Poparcie dla projektu wyraziły wszystkie kluby poselskie. W ocenie Andrzeja Kryja (PiS) o takich wydarzeniach trzeba pamiętać. "Nasi rodacy pozostali na terenach, które weszły w skład ZSRS, opierali się sowietyzacji, za co zostali poddani represjom. W Kazachstanie nadal żyje wielu ich potomków, którzy czują się Polakami i pragną wrócić do kraju przodków. Umożliwienie im powrotu do ojczyzny to nasz moralny obowiązek" - zaakcentował.
"Pomimo wielu lat brutalnej polityki sowietyzacji prowadzonej przez władze nasi Rodacy zachowali polskie tradycje, język oraz przywiązanie do wiary przodków. Z tego powodu po przeprowadzeniu agresywnej antypolskiej kampanii, 28 kwietnia 1936 r. Rada Komisarzy Ludowych ZSRS podjęła decyzję o deportacji ponad 70 tys. Polaków do Kazachstanu" - napisano w projekcie uchwały. Sejm RP oddaje hołd wszystkim deportowanym, represjonowanym, zesłanym i zmarłym na nieludzkiej ziemi - zaznaczono.
Bożena Kamińska (PO) podkreśliła, że Polacy byli pierwszą grupą poddaną represjom w oparciu o przynależność narodową. "Byli masowo wysiedlani do azjatyckiej części ZSRS. Warunki, gdzie ich rozmieszczano, były skrajnie trudne, poddawano ich surowemu reżimowi" - powiedziała deklarując poparcie dla projektu i oddając hołd represjonowanym i zesłanym.
Reprezentujący klub Kukiz '15 Adam Andruszkiewicz zaznaczył, że represje, jakim poddawano Polaków, którzy "znaleźli się w ramach sowieckiego sąsiada, to tragedia naszego narodu". "Najbardziej tragiczne, że III RP nigdy nie oddała im hołdu i nie zatroszczyła o sprowadzenie ze Wschodu" - powiedział i wyraził satysfakcję, że "w końcu mówimy poważnie o problemie".
Według Zbigniewa Gryglasa (Nowoczesna) musimy pamiętać o deportowanych "nie jako o liczbach, ale o Polakach". "Deportacje to jeden z elementów stalinowskiej polityki rozbijania zastanych struktur społecznych i uzyskania kontroli nad całością. Dzisiaj mogę powiedzieć, że plan Stalina się nie powiódł" - uznał.
Mieczysław Baszko z PSL podkreślił, że Polacy pozostali po 1921 r. poza granicami ojczyzny zachowali polskie tradycje i język, za co stali się wrogami władzy. "Nastąpiła wywózka w nieludzkich warunkach, porzucono ich na pustkowiu. Wielu zmarło. Nie było im dane wrócić do ojczyzny" - zaznaczył poseł, oddając w imieniu klubu hołd deportowanym.
Głosowanie nad projektem zaplanowano na czwartek.
Jak podkreślono w dokumencie, po zakończeniu w 1921 r. wojny polsko-bolszewickiej ponad milion Polaków pozostało na terenach ZSRS. Większość zamieszkiwała tereny Ukraińskiej SRS i Białoruskiej SRS.
"Pomimo wielu lat brutalnej polityki sowietyzacji prowadzonej przez władze nasi Rodacy zachowali polskie tradycje, język oraz przywiązanie do wiary przodków. Z tego powodu po przeprowadzeniu agresywnej antypolskiej kampanii, 28 kwietnia 1936 r. Rada Komisarzy Ludowych ZSRS podjęła decyzję o deportacji ponad 70 tys. Polaków do Kazachstanu" - napisano w projekcie.
Przypomina on także, że Polacy byli tygodniami przewożeni w wagonach towarowych w odległe, północne rejony Kazachstanu, gdzie porzucano ich w szczerym stepie. Wielu zmarło z wycieńczenia, chorób i wskutek skrajnie trudnych warunków. "Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd wszystkim deportowanym, represjonowanym, zesłanym i zmarłym na nieludzkiej ziemi" - zaznaczono w dokumencie.
"Sejm Rzeczypospolitej Polskiej stwierdza, że dotychczasowy brak wystarczającej pomocy dla potomków polskich zesłańców, w szczególności nieprzeprowadzenie skutecznej repatriacji Rodaków, jest wielkim zaniedbaniem Państwa Polskiego. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznaje, że jak najszybsze przeprowadzenie repatriacji Polaków z Kazachstanu oraz innych miejsc katorgi stanowi dziś jedno z najważniejszych moralnych zobowiązań Narodu Polskiego" - napisano w projekcie. (PAP)
akn/ gma/
