Proklamacja rosyjskiego Rządu Tymczasowego do Polaków

czyta: Ksawery Jasieński

Polacy!

Dawny rząd polityczny Rosji, źródło Waszej niewoli a naszej niezgody, jest tedy na zawsze zburzony. Wyjarzmiona Rosja uosabiana w rządzie prowizorycznym, który wyposażony jest we wszelkie pełnomocnictwa, śpieszy złożyć Warn braterskie pozdrowienie, wzywa Was do życia i wolności. Stary rząd czynił Wam obłudne przyrzeczenia, które mógłby dotrzymać, ale których dotrzymać nie chciał.

Mocarstwa centralne skorzystały z jego błędów, aby Wasz kraj zająć i spustoszyć. Z tym wyłącznie zamiarem, aby walczyć przeciwko Rosji i jej sprzymierzeńcom, udzieliły Wam iluzorycznych praw politycznych, które nie rozciągają się na cały naród polski, tylko na część Polski, zajętej przez nich prowizorycznie.

A za tę cenę chciały kupić krew narodu, który nigdy jeszcze nie walczył o utrzymanie despotyzmu. I teraz też armia polska nie będzie chciała walczyć o sprawę uciskania wolności i o ćwiartowanie ojczyzny pod zwierzchnim dowództwem swego odwiecznego wroga.

Bracia Polacy! I dla Was wybiła godzina wielkiego rozstrzygnięcia. Wolna Rosja powołuje Was do swych szeregów, do walki o wolność narodu. Naród rosyjski, który zrzucił jarzmo, uznaje i dla polskiego narodu braterskie pełne prawo stanowienia o swym losie z własnej woli. Wierny umowom ze sprzymierzonymi, wierny całemu planowi walki przeciw zaczepnemu germanizmowi, Rząd Tymczasowy współdziała w tworzeniu niepodległego państwa polskiego, złożonego z tych wszystkich obszarów, których ludność jest w większości polska, w zamian za rękojmię trwałego pokoju w przyszłej przebudowanej Europie.

Związane z Rosją za pomocą wolnej unii militarnej Państwo Polskie tworzyć będzie mocny wał przeciw naciskowi mocarstw centralnych na narody słowiańskie. Wyjarzmiony i zjednoczony naród polski sam zadecyduje o formie swych rząd — i da temu wyraz w zgromadzeniu konstytucyjnym, które zwołane zostanie do stolicy polskiej, na zasadzie powszechnego prawa wyborczego. Rosja jest zdania, że połączone przez stulecia wspólnym życiem z Polakami ludy tym sposobem zdobędą pewną gwarancję swoich praw obywatelskich i narodowych. Konstytucyjne zgromadzenie rosyjskie będzie miało na celu ostateczne zatwierdzenie tego nowego związku braterskiego. Udzieli ono nadto zgody na zmiany terytorialne państwa rosyjskiego, które będą niezbędne dla utworzenia Polski wolnej we wszystkich dotychczas rozdzielonych jeszcze częściach. [...]

[Podpisy wszystkich ministrów]

"Wiek XX w źródłach", Warszawa 2002