"Ziemia przemówiła" - film o losach żołnierzy NSZ z oddziału "Bartka"

"Bardzo się cieszę, że w końcu dożyliśmy takich czasów, że polskie media podejmują tematykę Żołnierzy Wyklętych. Gdybyśmy żyli w Stanach Zjednoczonych, ich losy byłyby już tematem niezliczonej liczby filmów, u nas powoli te historie zaczynają się przebijać do powszechnej świadomości. Przykładem tego procesu jest ten film" - mówił wiceprezes IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk w środę na premierowym pokazie dokumentu "Ziemia przemówiła" w Warszawie.

Film opowiada o jednej z największych zbrodni komunistycznych na Żołnierzach Wyklętych – akcji UB pod kryptonimem „Lawina”. Na Opolszczyźnie zamordowano wówczas ok. 200 żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. We wrześniu 2016 roku minęła 70. rocznica tych wydarzeń. Liczący kilkuset żołnierzy i podobną liczbę współpracowników oddział NSZ Henryka Flame, ps. "Bartek" działał w okolicach Babiej Góry na Podbeskidziu. Stoczył wiele walk z UB i KBW.

"Bardzo się cieszę, że w końcu dożyliśmy takich czasów, że polskie media podejmują tematykę Żołnierzy Wyklętych. Gdybyśmy żyli w Stanach Zjednoczonych, ich losy byłyby już tematem niezliczonej liczby filmów, u nas powoli te historie zaczynają się przebijać do powszechnej świadomości. Przykładem tego procesu jest ten film" - mówił wiceprezes IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk.

Dobrze zakonspirowani w górskich lasach partyzanci wydawali się nieuchwytni. 3 maja 1946 roku opanowali oni na kilka godzin Wisłę i urządzili tam defiladę. Jednak UB udało się wprowadzić do oddziału "Bartka" agenta o kryptonimie "Lawina". Partyzanci, którzy jakiś czas wcześniej stracili kontakt z wyższym dowództwem NSZ dali się przekonać, że przygotowano dla nich przerzut na Zachód. Wyruszyli w drogę. Według ustaleń IPN żołnierzy "Bartka" przewieziono na Opolszczyznę w trzech transportach. Wiadomo, że żołnierze jednej z grup zostali otoczeni i rozstrzelani, pozostałe dwie grupy zakwaterowano w zaminowanych budynkach, które w nocy wysadzono w powietrze.

Wszystkie ślady po operacji "Lawina", jak nazwano ją w UB, starano się zacierać, ciała zamordowanych zasypano w ziemi, dokumenty zniszczono. Do niedawna wiedza o tej operacji opierała się na przypuszczeniach historyków oraz zeznaniach jednego z zaangażowanych w nią funkcjonariuszy UB, który na początku lat 90, przed śmiercią, zdecydował się mówić. Jego relacja była jednak mało precyzyjna.

CZYTAJ TAKŻE

Kombatant NSZ: nieprzeciętna radość, że Polacy pamiętają o kpt. Flame

Udało się jednak ustalić, że miejsce, gdzie zamordowano jedną z grup oddziału "Bartka" był teren poniemieckiego lotniska w Starym Grodkowie (Opolskie). Po kilku latach poszukiwań i śledztwa IPN-u dopiero wiosną tego roku zespół prof. Krzysztofa Szwagrzyka, odnalazł szczątki żołnierzy NSZ z oddziału „Bartka”. Pod koniec listopada ekipa prof. Szwagrzyka pobrała od rodzin zamordowanych żołnierzy materiał genetyczny, który posłuży do badań porównawczych szczątków odnalezionych w Starym Grodkowie.

"Lata czekaliśmy na moment, gdy odnalezione zostaną groby żołnierzy z oddziały +Bartka+ i w tym roku, po 20 latach śledztwa IPN udało się to. Ale jesteśmy dopiero na początku drogi, działania muszą być prowadzone i one będą prowadzone" - mówił Szwagrzyk dodając, że jego zdaniem czas w latach 90., gdy można było już badać zbrodnie UB, i żyli jeszcze ich sprawcy, nie został w pełni wykorzystany, aby dotrzeć do prawdy. "Wierzę, że już w 2017 r. będziemy mogli ujawnić pierwsze nazwiska żołnierzy NSZ ze zgrupowania Henryka Flamego „Bartka”, odnalezionych podczas prac poszukiwawczych w pobliżu Starego Grodkowa" - dodał wiceprezes IPN.

Scenariusz filmu "Ziemia przemówiła" powstał na podstawie książki Macieja Nowaka "Operacja Lawina. Przemilczana zbrodnia UB". Znalazła się w nim także dokumentacja prac zespołu IPN w Starym Grodkowie. Nagrano też wspomnienia rodzin zamordowanych żołnierzy. Film wyprodukowała TVP Opole. Premierę dokumentu "Ziemia przemówiła" zaplanowano w telewizyjnej Jedynce na początek grudnia. (PAP)

aszw/pat/