Powstańcy śląscy. Fot. NAC
Rok 2018 będzie w woj. śląskim obchodzony jako „Rok Stulecia Odzyskania przez Polskę Niepodległości” - zdecydował w poniedziałek tamtejszy sejmik. Radni wskazali m.in., że dla mieszkańców tego regionu 1918 r. był początkiem zmagań o pełne zjednoczenie z Polską.
Oświadczenie ws. ogłoszenia 2018 r. „Rokiem Stulecia Odzyskania przez Polskę Niepodległości” sejmik przyjął w poniedziałek 33 głosami, przy jednym głosie wstrzymującym się.
W oświadczeniu napisano m.in., że w 1918 r. państwo polskie odrodziło się po 123 latach niewoli, co dokonało się nie tylko poprzez zmagania na polach bitew, ale także w „codziennej walce o zachowanie duchowej i materialnej spuścizny przodków, w pozytywistycznej pracy nad zachowaniem języka, dziedzictwa kulturowego i w budowaniu nowoczesnej świadomości narodowej”.
Uchwała przypomina też, że Sejm RP uchwałą z 25 maja br. ustanowił 2018 r. „Rokiem Jubileuszu 100-lecia Odzyskania przez Polskę Niepodległości” - składając tym samym hołd pamięci tych, dzięki którym odrodzenie Polski stało się możliwe.
„Rok 1918 to także dla mieszkańców Województwa Śląskiego data symboliczna wyznaczająca początek zmagań o pełne zjednoczenie z Rzeczpospolitą, co tylko częściowo spełniło się w roku 1922” - wskazali radni woj. śląskiego, nawiązując do przejęcia w czerwcu 1922 r. przez Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego części Górnego Śląska przyznanej Polsce decyzją Konferencji Ambasadorów - w wyniku plebiscytu i III Powstania Śląskiego.
„Mając na uwadze doniosłość wydarzeń sprzed 100 lat i pragnąc uczcić wszystkich, którzy poświęcili się walce o niepodległość i zjednoczenie z Polską Sejmik Województwa Śląskiego postanawia ogłosić rok 2018 Rokiem Stulecia Odzyskania przez Polskę Niepodległości” - napisano w uchwale.
Sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego, ważyła się w latach 1919-1921. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy, zwalczany przez niemiecką administrację i wojsko. Walka o wpływy narodowe skutkowała m.in. trzema powstaniami śląskimi w latach 1919 - 1921.
Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. Wobec ściągnięcia z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski okazali się mniejszością i stanowili 40,3 proc.
Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom. Jednak po III Powstaniu Śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.
15 czerwca 1922 r. Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane im terytoria Górnego Śląska. Przejmowania kolejnych terenów przez strony konfliktu dokonywano w kilku etapach.
W Katowicach 17 czerwca 1922 r. rozwiązano najpierw miejscową policję, jej miejsce zajęła przybyła z Polski policja piesza, a kilka dni później - konna. 19 czerwca na katowickim Rynku odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic. Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się dzień później.
16 lipca 1922 roku odbyła się natomiast w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską przez symboliczne przejęcie ziemi śląskiej przez rząd RP. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska przez Polskę.
Późniejsza, sierpniowa wizyta na Górnym Śląsku naczelnika państwa - marszałka Józefa Piłsudskiego rozpoczęła kolejny okres państwowości polskiej w części Górnego Śląska. Marszałek odwiedził kilka miast i odznaczył zasłużonych dla sprawy śląskiej. We wrześniu odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii śląskiej zagwarantował Statut Organiczny Województwa Śląskiego - ustawa konstytucyjna Sejmu Ustawodawczego z 15 lipca 1920 r.
Autonomiczne województwo śląskie z Sejmem Śląskim i Skarbem Śląskim stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej Polskiej, mimo że w okresie przejściowym - do 1937 r. - obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję genewską z 15 maja 1922 r.
W poniedziałek radni woj. śląskiego zdecydowali ponadto, że 2018 r. będzie również w regionie "Rokiem Odry — Rzeki Pozytywnej Energii”.(PAP)
mtb/ mok/
