Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu. Fot. PAP/M. Zakrzewski
100 lat temu, 6 stycznia 1919 r., powstańcy wielkopolscy zdobyli szturmem niemieckie lotnisko wojskowe na Ławicy pod Poznaniem, przejmując m.in. samoloty bojowe i szkoleniowe. Wydarzenie to miało istotny wpływ na przebieg powstania, ale i rozwój polskiego lotnictwa.
Zdobyte rankiem 6 stycznia 1919 roku lotnisko było ostatnim bastionem oporu Niemców w pobliżu wyzwolonego Poznania. Po krótkiej walce Niemcy złożyli broń. Zginął jeden powstaniec, kilku zostało rannych; po stronie niemieckiej było dwóch zabitych.
Majątek zdobyty na lotnisku oraz w niemieckiej hali sterowcowej na Winiarach umożliwił stronie polskiej rozpoczęcie prac nad organizacją własnego lotnictwa. Źródła historyczne podają, że powstańcy przejęli sprzęt lotniczy wart nawet 200 milionów marek niemieckich, w tym kilkadziesiąt gotowych do startu samolotów, zakonserwowane części kilkuset kolejnych maszyn, spore zapasy broni i amunicji.
Zdobycie lotniska oceniane jest jako najbardziej brawurowa akcja w trakcie powstańczych zmagań, zaś przejęty sprzęt lotniczy - za największy łup wojenny w dziejach polskiego oręża.
Zdzisław Kościański z Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 podkreślał w rozmowie z PAP, że trwająca ok. 20 minut bitwa o lotnisko zakończona jego zdobyciem miała wielkie znaczenie dla tworzenia wielkopolskich sił lotniczych i zrębów polskiego lotnictwa.
Powstanie Wielkopolskie - jedyna tak duża, udana polska insurekcja
"Zgromadzony na Ławicy sprzęt stanowił pokaźny, najbardziej wysunięty na wschód niemiecki zasób lotniczy, który mógł być w każdej chwili ewakuowany przez Niemców, mógł też być zniszczony w trakcie walk, gdyby nie były one tak sprawnie przeprowadzone” – powiedział Kościański.
Zdobycie lotniska i sprzętu było też bardzo istotne dla powodzenia Powstania Wielkopolskiego; niemieckie samoloty przemalowano na polskie barwy i już następnego dnia odbył się pierwszy, kontrolny lot nad Poznaniem. W trakcie kolejnych walk w różnych częściach Wielkopolski polskie lotnictwo wspomagało powstańców z powietrza. 9 stycznia 1919 r. Polacy zbombardowali lotnisko we Frankfurcie nad Odrą. Był to odwet za niemieckie naloty po zdobyciu Ławicy.
Ze zdobytego sprzętu sformowano kilka eskadr lotniczych, dających początek polskiemu lotnictwu. Polscy lotnicy na zdobytych maszynach walczyli później o Lwów, odpierali też wojska bolszewickie w 1920 r.
"Efektem zdobycia Ławicy i zasobu lotniczego było zbudowanie wojsk lotniczych a także wojsk balonowych. Były to wojska dobrze wyszkolone, zdyscyplinowane, ofiarne. Wielkopolanie dali się dobrze poznać na różnych frontach. Ci ludzie na czele z Wiktorem Pniewskim, Józefem Mańczakiem, Józefem Szyfterem czy Wojciechem Białym stanowili bardzo ważny zaczyn wielkopolskiego i polskiego lotnictwa” – podkreślał Kościański.
W miejscu niemieckiego lotniska funkcjonuje obecnie port lotniczy Poznań-Ławica.
Stacja Lotnicza Poznań, czyli pruskie lotnisko wojskowe w Ławicy pod Poznaniem, powstała w 1913 roku. Oficjalne otwarcie odbyło się 26 sierpnia z udziałem cesarza Wilhelma II.
Powstanie Wielkopolskie rozpoczęło się 27 grudnia 1918 r. Było jednym z niewielu polskich zrywów niepodległościowych zakończonych sukcesem. Dzięki niemu ziemie Wielkopolski zostały włączone do tworzącej się II Rzeczypospolitej. (PAP)
autor: Rafał Pogrzebny
rpo/ ls/
