Płk. Henke salutuje wziętemu do niewoli mjr. Henrykowi Sucharskiemu. Fot. NAC
Przed 65. laty, 30 sierpnia 1946 r., w wojskowym szpitalu w Neapolu zmarł mjr Henryk Sucharski, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte we wrześniu 1939 r. Postać Sucharskiego - do niedawna przykład nieskazitelności - dziś wywołuje kontrowersje wśród części historyków.
Henryk Sucharski urodził się 12 listopada 1898 roku w Gręboszowie (obecnie woj. małopolskie) w rodzinie wiejskiego szewca. Uczęszczał do II Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum w Tarnowie. W wieku 19 lat, podczas I wojny światowej, zaczął służbę w batalionie zapasowym 32. pułku strzelców armii austro-węgierskiej w Bochni. W tym samym roku zdał tzw. maturę wojenną, a później służył w 9. kompanii 32. Pułku Strzelców we Włoszech.
Przez lata Sucharski był pośmiertnie honorowany jako dowódca bohaterskiej obrony Westerplatte. Po pewnym czasie jednak pojawiły się głosy twierdzące, że składnicą przez większość czasu w rzeczywistości dowodził zastępca Sucharskiego kpt. Franciszek Dąbrowski, a sam major po załamaniu nerwowym miał namawiać nawet do wcześniejszej kapitulacji.
Po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości Sucharski wstąpił w szeregi 16. pułku piechoty Wojska Polskiego w Tarnowie. Walczył na froncie litewsko-białoruskim w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku, gdzie dowodził kompanią w batalionie szturmowym 6. Dywizji Piechoty, a za zasługi w boju został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. W roku 1921 wstąpił do służby zawodowej, gdzie ukończył liczne kursy doszkalające i dosłużył się stopnia majora. W 1937 roku został dowódcą w Szkole Oficerskiej w Brześciu nad Bugiem. Rok później otrzymał przeniesienie na funkcję komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
1 września 1939 roku o godz. 4.45 atakiem właśnie na tę placówkę rozpoczęła się II wojna. Załoga Westerplatte mimo przeważających sił wroga broniła się do 7 września, kiedy ogłoszono kapitulację. Doceniając jej bohaterstwo Niemcy zezwolili idącym do niewoli oficerom na zatrzymanie szabli. Sucharski trafił następnie do gdańskiego Hotelu Centralnego, gdzie go przesłuchiwano. Później był więziony w obozach Stablack, Reisenburg, w Oflagu IV A Hohenstein, Oflagu II B Arnswalde i Oflagu II D Gross-Born. Po wyzwoleniu ostatniego z obozów przez oddziały brytyjskie w 1945 roku Sucharski wszedł w skład II Korpusu Polskiego we Włoszech, a w roku kolejnym został dowódcą 6. Batalionu Strzelców Karpackich. Uczestniczył wówczas również w kursie dowódców oddziałów w Polskiej Szkole Taktycznej.
W sierpniu Henryk Sucharski trafił do brytyjskiego szpitala wojskowego w Neapolu, gdzie 30 sierpnia 1946 roku zmarł w wyniku zapalenia otrzewnej. Jego pogrzeb odbył się 1 września na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Casamassima we Włoszech. W 1971 roku ekshumowano szczątki Sucharskiego i przeniesiono do kraju, gdzie 1 września urna z jego prochami została uroczyście pochowana na Westerplatte.
Przez lata Sucharski był pośmiertnie honorowany jako dowódca bohaterskiej obrony Westerplatte. Po pewnym czasie jednak pojawiły się głosy twierdzące, że składnicą przez większość czasu w rzeczywistości dowodził zastępca Sucharskiego kpt. Franciszek Dąbrowski, a sam major po załamaniu nerwowym miał namawiać nawet do wcześniejszej kapitulacji. Część historyków ocenia także, że Sucharski był promowany przez władze komunistyczne w związku ze swoim wiejskim pochodzeniem.
W kontrowersje wokół postaci majora wpisał się także przedstawiony w 2008 roku scenariusz filmu "Tajemnica Westerplatte" Pawła Chochlewa, w którym przedstawiono spór pomiędzy Sucharskim a Dąbrowskim oraz dylematy i przestrach żołnierzy uczestniczących w obronie Westerplatte. (PAP)
akn/ ls/
