Sad Pamięci przy Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów Markowej. Fot. PAP/D. Delmanowicz
W piątek, w drugim dniu III Ogólnopolskiego Zjazdu Polaków Ratujących Żydów w Markowej k. Łańcuta (Podkarpackie) otwarto Sad Pamięci. Upamiętniono w nim ponad 1500 miejscowości II Rzeczpospolitej, gdzie ratowano Żydów podczas niemieckiej okupacji.
Listy do uczestników uroczystości skierowali m.in. premier Mateusz Morawiecki i prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński. Pozdrowienia i życzenia polskim Sprawiedliwym przekazał także ocalony z Holokaustu Abraham Segal z Izraela.
Prezes PiS w liście do zebranych w Markowej napisał, że "składając dziś wieńce pod pomnikiem rodziny Ulmów w Markowej oraz otwierając i poświęcając Sad Pamięci, oddajemy cześć nie tylko Wiktorii i Józefowi Ulmom i ich dzieciom, ale oddajemy hołd wszystkim Polakom, którzy w latach II wojny światowej ratowali Żydów narażając życie własne i swoich rodzin". "Nisko się kłaniamy tym spośród nich, którzy wciąż ofiarują nam osobiste świadectwo o czasach szalejącego skrajnego zła i przeciwstawiającego mu się heroicznego dobra. Dziękujemy wam drodzy państwo za tę uosabiającą zwycięstwo dobra nad złem waszą obecność" - napisał Kaczyński.
Podkreślił, że "Polacy ratujący Żydów są naszymi bohaterami narodowymi, a ich postawa stanowi niezbywalną część naszego narodowego dziedzictwa". "Dzięki nim nasza narodowa skarbnica wzorców osobowych i wzorów postępowania wzbogaciła się o piękne, choć nieraz tragiczne biografie oraz wspaniałe drogowskazy moralne" - zaznaczył.
Zwrócił też uwagę, że "nadal nazbyt często słyszymy twierdzenia o rzekomym polskim przyzwoleniu na eksterminacje narodu żydowskiego, czy wręcz naszym współudziale w Holokauście". "Różne są powody powstawania takich niesprawiedliwych sądów, ale brak rzetelnej wiedzy z pewnością ich formułowanie i szerzenie ułatwia. Dlatego chciałbym życzyć Polsce i nam wszystkim, aby jak najszybciej uproszczone tezy i oceny zostały z debaty publicznej wyparte przez ugruntowane na wiedzy, wyważone i oddające rzeczywisty stan rzeczy oceny" - zauważył Kaczyński.
Z kolei premier Morawiecki z okazji otwarcia i poświęcenia Sadu Pamięci napisał: "oddajemy cześć Polakom, którzy w okresie niemieckiego terroru, wobec wszechobecnego strachu i kary śmierci w imię ludzkiej solidarności, nakazów chrześcijańskich, czy etycznych sprostali próbie człowieczeństwa".
"Nigdy nie dość świadectw i wyróżnienia Polaków, którzy pomagali Żydom i często płacili za to życiem. Jestem przekonany, że tegoroczny zjazd będzie nie tylko wyrazem hołdu złożonego polskim bohaterom, ale też służyć będzie wspólnej, głębokiej refleksji nad bezcennym wkładem, jaki wnieśli w nasze narodowe dziedzictwo"- zauważył premier.
Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma przekazał uczestnikom zjazdu pozdrowienia i życzenia od ukrywanego w okresie niemieckiej okupacji w Markowej Abrahama Segala z Izraela. "Chciałem państwu przekazać serdeczne pozdrowienie od pana Abrahama Izaaka Segala, w Markowej nazywanego Romkiem. (…)Prosił, aby w imieniu swoim i w imieniu trojga swoich dzieci i w imieniu 14 swoich wnuków i w imieniu 9 swoich prawnuków, przekazać państwu wyrazy ogromnego szacunku i życzenia długiego życia w zdrowiu. Aby państwo dawali to świadectwo prawdzie" - mówił Szpytma.
Prezes Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata dr Anna Stupnicka-Bando powiedziała, że "od trzech lat odczuwamy, że państwo polskie przypomniało sobie o tych cichych bohaterach, którymi byli nasi rodzice, dziadkowie".
"Dziękuję z całego serca, bo przez tyle lat właściwie była zupełna cisza. Teraz dopiero to wszystko odżyło. Nam Sprawiedliwym, tym którzy żyjemy, sprawia to bardzo wielką przyjemność - te wspomnienia o naszych rodzicach, o naszych dziadkach, o tych cichych bohaterach" - dodała.
Sad Pamięci jest integralną częścią Muzeum Polaków Ratujących podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Na szklanych podświetlanych tablicach, ulokowanych pomiędzy drzewami owocowymi, wymieniono nazwy ponad 1500 wsi, miasteczek i miast przedwojennej Polski, w których w okresie niemieckiej okupacji Polacy ratowali Żydów. "Każda z wymienionych w Sadzie Pamięci miejscowości niesie ze sobą inną, unikatową historię ratowania" - mówiła dziennikarzom dyrektor muzeum dr Anna Stróż.
Dodała, że muzeum cały czas aktualizuje indeks miejscowości.
Sad Pamięci poświecił metropolita przemyski abp Adam Szal.
Jego otwarcie i poświęcenie zakończyło III Ogólnopolski Zjazd Polaków Ratujących Żydów. Wzięło w nim udział blisko 60 osób spośród ponad 100 żyjących polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Pierwszy zjazd polskich Sprawiedliwych odbył się w 2016 roku.(PAP)
autor: Alfred Kyc
kyc/ pat/
