Upamiętnianie duchownych o heroicznych postawach, oddanych ojczyźnie i religii w czasach okupacji niemieckiej, sowieckiej oraz w czasach komunistycznych - to główne przesłanie zainaugurowanego w piątek projektu edukacyjnego IPN "Kamienie pamięci".
Polska poniosła relatywnie największe straty osobowe w okresie II wojny światowej. Obaj okupanci III Rzesza i ZSRR - jak przypomina IPN - prowadziły wobec obywateli II Rzeczypospolitej politykę eksterminacji: ludobójstwa, masowe wysiedlenia i deportacje.
Do zbiorów powstającego w Białymstoku Muzeum Pamięci Sybiru trafiły relacje osób z gminy Sztabin, które były w latach 40. wywiezione na Syberię. To opowieści wcześniej nie publikowane, zebrane w ramach projektu "Opowieści sybirackie mieszkańców Podlasia".
W ciągu XX stulecia Polska doświadczyła dwóch rodzajów zniewolenia o odmiennym charakterze – okupacji niemieckiej i sowieckiej - zgodzili się uczestnicy czwartkowej dyskusji „Wyzwolenie? Rok 1945 w Europie" w AON. 8 maja przypada 69. rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie.
W ponad 70 miejskich autobusach w Białymstoku od czwartku można oglądać mini-ekspozycje dotyczące drugiej wywózki Polaków w głąb ZSRS w 1940 roku. To pomysł miejscowego Muzeum Wojska, które chce przypomnieć te wydarzenia i zachęcić do zwiedzenia wystawy. W kwietniu przypada 72. rocznica drugiej wywózki, która miała miejsce w nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 roku. Zostało wtedy wywiezionych kilkadziesiąt tysięcy obywateli polskich.
Pamięć Polaków wywiezionych na wschód przez władze Związku Sowieckiego uczczono w niedzielę w Lublinie w 72. rocznicę rozpoczęcia masowych deportacji. W kościele pw. Wniebowzięcia NMP Zwycięskiej odprawiona została msza św. w intencji Polaków zmarłych i pomordowanych na zesłaniu. Po mszy uczestnicy uroczystości – kombatanci z pocztami sztandarowymi, przedstawiciele władz, młodzież – przemaszerowali przez centrum miasta do ratusza, gdzie złożyli kwiaty i zapalili znicze pod pamiątkową tablicą z Krzyżem Sybiru.
Blisko 100 tys. ofiar wśród Polaków i ok. 15 tys. wśród Ukraińców to tragiczny bilans konfliktu polsko-ukraińskiego z lat 1943-47 - wynika z 20-letnich badań historyka Grzegorza Motyki, którego publikacja poświęcona konfliktowi trafi 3 marca do księgarń.