Upamiętnienie ofiar masakry na pl. Tiananmen. Hongkong, 04.06.2020. Fot. PAP/EPA
Policja w Hongkongu użyła w czwartek gazu pieprzowego przeciwko demonstrantom, którzy zlekceważyli zakaz zgromadzeń i wyszli na ulice przy okazji 31. rocznicy masakry na placu Tiananmen w Pekinie – podaje agencja Reutera, powołując się na świadków.
W tym roku po raz pierwszy od 30 lat policja nie zezwoliła na rocznicowe czuwanie przy świecach w intencji ofiar masakry, uzasadniając to pandemią Covid-19. Mimo to tysiące osób zebrały się ze świecami w Parku Wiktorii, gdzie zwykle odbywały się czuwania, a w wielu innych częściach miasta miały miejsce mniejsze zgromadzenia.
Do starć z policją doszło w dzielnicy Mong Kok na półwyspie Koulun. Początkowo czuwanie przebiegało tam spokojnie, ale wieczorem część demonstrantów usiłowała zablokować ruch uliczny. Policjanci w cywilu obezwładnili wiele osób, a wkrótce na miejsce przybyły oddziały prewencyjne – podała publiczna stacja RTHK. Według Reutera policja użyła tam gazu pieprzowego.
Wielu w Hongkongu obawia się, że upamiętnianie rocznicy nie będzie już w regionie możliwe, podobnie jak w Chinach kontynentalnych, gdzie dyskusja na ten temat jest objęta całkowitą cenzurą. Hongkong był dotąd jedynym miejscem w Chinach, gdzie odbywały się duże uroczystości rocznicowe.
Rodziny ofiar masakry na placu Tiananmen domagają się prawdy
Obawy związane są z planami narzucenia Hongkongowi prawa o bezpieczeństwie narodowym, które ma zwalczać działalność wywrotową przeciwko rządowi centralnemu. Zgodnie z decyzją zatwierdzoną przez chiński parlament przepisy te mają zostać opracowane w Pekinie i wprowadzone w Hongkongu z pominięciem lokalnych organów ustawodawczych.
„Boimy się, że to jest ostatni raz, kiedy możemy urządzić ceremonię, ale Hongkończycy będą zawsze pamiętać o tym, co zdarzyło się 4 czerwca” - powiedziała cytowana przez RTHK, 24-letnia Brenda Hui, która brała udział w czuwaniu na Mong Koku.
Podobne obawy wyraził w rozmowie z PAP Lee Cheuk-yan, przewodniczący Hongkońskiego Sojuszu Wsparcia Patriotycznych Ruchów Demokratycznych w Chinach, który organizował czuwania rocznicowe przez ostatnie 30 lat. Lee zapowiedział jednak, że nawet po wprowadzeniu tego prawa Sojusz będzie upamiętniał rocznicę i nawoływał do zakończenia jednopartyjnych rządów w Chinach.
Wcześniej w czwartek pamięć ofiar masakry uczcili w hongkońskim parlamencie posłowie opozycji demokratycznej, przerywając na chwilę obrady na temat kontrowersyjnej ustawy o ochronie chińskiego hymnu. Parlament, w którym większość miejsc zajmują stronnicy Pekinu, uchwalił później tę ustawę.
Komunistyczne władze tępią wszelkie próby upamiętniania masakry w Chinach kontynentalnych, a w tym roku zgromadzeń rocznicowych zakazano również w Hongkongu i Makau.
Ulice wokół centralnego placu chińskiej stolicy są zablokowane. Bacznie obserwują go policjanci, by powstrzymać jakąkolwiek potencjalną demonstrację rocznicową – relacjonuje sytuację w Pekinie japońska agencja Kyodo.
Służby bezpieczeństwa nie pozwalają zagranicznym dziennikarzom zbliżać się do placu. Uzasadniają to środkami prewencji związanymi z pandemią koronawirusa, która wybuchła pod koniec ubiegłego roku w chińskim mieście Wuhan – pisze Kyodo.
W czwartek rano krewni kilku ofiar masakry odwiedzili ich groby na cmentarzu w Pekinie, mimo obaw, że nie uzyskają na to zezwolenia z powodu pandemii. Na cmentarzu z oddali obserwowało ich około 40 policjantów w cywilu – podała hongkońska stacja RTHK.
W nocy z 3 na 4 czerwca 1989 roku chińskie wojsko otworzyło ogień do tysięcy demonstrujących w Pekinie studentów, robotników i przedstawicieli inteligencji, domagających się reform i swobód obywatelskich. To brutalne działanie władz wobec własnych obywateli stało się dla wielu na świecie symbolem represji w komunistycznych Chinach.
Komunistyczna Partia Chin (KPCh) nigdy nie wzięła na siebie odpowiedzialności za te działania i do dziś stanowczo cenzuruje wszelkie próby dyskusji na ten temat. Nie rozliczono winnych ani nie ogłoszono oficjalnego bilansu zabitych. Według niezależnych szacunków mogło ich być kilkuset, a nawet kilka tysięcy.
Po masakrze chińscy urzędnicy mówili o około 300 ofiarach śmiertelnych, z czego większość mieli stanowić żołnierze, a tylko 23 – studenci.
Rodziny ofiar należące do organizacji Matki Tiananmenu co roku bezskutecznie apelują do władz o śledztwo w sprawie masakry, odszkodowania dla rodzin ofiar, ukaranie odpowiedzialnych za zdławienie protestów i "przełamywanie tabu", jakim jest w Chinach publiczne mówienie na temat tamtych wydarzeń.
Agencja EFE zwraca uwagę, że ruch protestu w 1989 roku nie ograniczał się do Pekinu. „W stolicach każdej z prowincji były różnej wielkości marsze. W Chengdu, w Changshy, w Wuhanie, w Szanghaju. Wiemy, że były protesty i demonstracje” - powiedział hiszpańskiej agencji prawnik Sui Muqing, który w czasie tych wydarzeń był na trzecim roku prawa.
„Gdziekolwiek były protesty, byli zabici i ranni, ponieważ rząd odpowiedział. Były tysiące ofiar śmiertelnych. Z doświadczenia, jeśli chiński rząd mówi, że było 100, to trzeba to pomnożyć przez 10” - zauważył Sui.
Jako przykład absolutnej cenzury podawana jest historia czterech działaczy, skazanych w ubiegłym roku na kary więzienia za produkcję i sprzedaż wódki upamiętniającej wydarzenia z 4 czerwca. Na etykiecie wódki znajdowała się m.in. ilustracja przypominająca o Nieznanym Buntowniku (ang. Tank Man), który w pojedynkę zastąpił drogę kolumnie czołgów na pekińskiej alei Chang’an.
Jeden z producentów trunku, Chen Bing, został skazany na trzy i pół roku bezwarunkowego więzienia, a pozostałym trzem wymierzono po trzy lata w zawieszeniu za „wywoływanie kłótni i powodowanie kłopotów” - informowały wówczas hongkońskie media i organizacje praw człowieka.(PAP)
anb/ mal/
