Manifestacja członków KPN. 07.11.1989. Fot. z zasobu Archiwum IPN
W 40. rocznicę wybuchu II wojny, 1 września 1979 r., środowisko skupione wokół Leszka Moczulskiego zorganizowało niezależną manifestację w Warszawie. Przed Grobem Nieznanego Żołnierza odczytano „Akt Konfederacji Polski Niepodległej”. W czwartek mija 43. rocznica ogłoszenia powstania KPN.
"Oficjalne ogłoszenie powstania Konfederacji Polski Niepodległej nastąpiło w czterdziestą rocznicę wybuchu II wojny światowej. W zamyśle twórców nowego ugrupowania opozycyjnego był to idealny moment, aby ogłosić powstanie organizacji politycznej, łamiącej komunistyczny monopol partyjny" - przypomniano w komunikacie prasowym IPN.
W 40. rocznicę wybuchu II wojny światowej, 1 września 1979 r., środowisko skupione wokół Leszka Moczulskiego, zorganizowało niezależną manifestację w Warszawie. Współpracowniczka ROPCiO (Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela) Nina Milewska (właściwie Bronisława Milewska) odczytała przed Grobem Nieznanego Żołnierza "Akt Konfederacji Polski Niepodległej", pod którym podpisało się 35 osób (w kolportowanej później wersji dokumentu było ich 50).
Jak podkreśla IPN, Moczulski w artykule zawarł nie tylko prognozę wybuchu niezadowolenia społecznego na tle ekonomicznym, ale także "program budowy nowego systemu politycznego, złożonego z organizacji niezależnych, związków zawodowych i partii, zdolnego wyprzeć hegemonię komunistycznej władzy".
"Tak rodziła się pierwsza niezależna partia polityczna, która metodami pokojowymi zamierzała doprowadzić do odzyskania przez Polskę niepodległości. Wcześniej, w czerwcu 1979 r., w piśmie ROPCiO +Droga+, ukazała się +Rewolucja bez rewolucji+ autorstwa Leszka Moczulskiego. Tytuł nawiązywał do słów marszałka Józefa Piłsudskiego wygłoszonych tuż po zamachu majowym, iż dokonał +rewolucji bez rewolucyjnych konsekwencji+" - wskazano w komunikacie.
Jak podkreślono, Moczulski w artykule zawarł nie tylko prognozę wybuchu niezadowolenia społecznego na tle ekonomicznym, ale także "program budowy nowego systemu politycznego, złożonego z organizacji niezależnych, związków zawodowych i partii, zdolnego wyprzeć hegemonię komunistycznej władzy".
Prof. Dudek: Moczulski trafnie diagnozował kryzys bloku sowieckiego
"Moczulskiemu nie chodziło o budowę +socjalizmu z ludzką twarzą+, ale +usunięcie radzieckiej dominacji przez likwidację PZPR+. Prowadzone metodami pokojowymi działania polityczne miały przynieść Polsce niepodległość, a wraz z nią ustrój demokratyczny oparty na niezbywalnych prawach człowieka i obywatela, wzajemnej tolerancji oraz poszanowaniu praw innych ludzi" - zaakcentowano. Przewodniczącym Rady Politycznej KPN został Leszek Moczulski, grupy działaczy partyjnych zorganizowano w kilku miastach - Krakowie, Lublinie, Warszawie, Siedlcach, Szczecinie.
"Rewolucja Solidarności nie oznaczała dla KPN swobody działań. Po aresztowaniu Leszka Moczulskiego we wrześniu 1980 r., a następnie – do końca 1980 r. - kolejnych liderów Konfederacji, jej działalność została mocno ograniczona. Proces czterech działaczy KPN: Tadeusza Jandziszaka, Leszka Moczulskiego, Tadeusza Stańskiego i Romualda Szeremietiewa, oskarżonych o próbę obalenia przemocą ustroju PRL był szeroko relacjonowany w prasie i przyniósł nieoczekiwany przez komunistyczną władzę efekt: wzrost popularności Konfederacji i zwiększenie liczby jej zwolenników" - podkreślono w komunikacie.
Moczulski skazany na 7 lat więzienia, został zwolniony na mocy amnestii w 1984 r. Rok później wraz z innymi czołowymi działaczami KPN, został ponownie aresztowany i skazany na cztery lata. We wrześniu 1986 r. wszyscy przywódcy KPN, na mocy kolejnej amnestii, wyszli na wolność.
Moczulski skazany na 7 lat więzienia, został zwolniony na mocy amnestii w 1984 r. Rok później wraz z innymi czołowymi działaczami KPN, został ponownie aresztowany i skazany na cztery lata. We wrześniu 1986 r. wszyscy przywódcy KPN, na mocy kolejnej amnestii, wyszli na wolność. Jednak pomimo uwięzienia kierownictwa partii, KPN nie zaprzestała działalności i rozbudowywała struktury, osiągając w latach 1988-1989 znaczny rozwój liczebny i organizacyjny.
Konfederacja Polski Niepodległej
"Sposób prowadzenia negocjacji z władzami PRL przy Okrągłym Stole KPN oceniała krytycznie, pomimo tego, że sama idea – likwidacja hegemonii władzy komunistycznej – była spełnieniem ich programu. W 1989 r. i na początku 1990 r. Konfederacja organizowała duże ogólnopolskie akcje m.in. demonstracje przeciw kandydaturze Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta. Pod hasłem Sowieci do domu KPN prowadziła także blokadę jednostek Armii Radzieckiej stacjonujących w Polsce. Zablokowano bazy wojsk sowieckich i zajęto m.in. budynek Sztabu Północnej Grupy Wojsk Sowieckich" - przypomniano.
W wyborach z 4 czerwca 1989 r. KPN wystawiła własną listę kandydatów (17 na posłów i 6 na senatorów), ale nie zdobyła żadnego mandatu. Senatorem został Andrzej Fenrych, od 1988 r. szef tarnowskiego okręgu KPN, startujący w wyborach z listy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność". W pierwszych wolnych wyborach parlamentarnych KPN wprowadziła do Sejmu 46 posłów.
"W kadencji 1993–1997 Klub Parlamentarny KPN z 22 posłami była praktycznie jedyną formacją prawicową w Sejmie zdominowanym przez SLD i PSL. Z chwilą powstania Akcji Wyborczej Solidarność większość posłów Konfederacji, wbrew opinii Leszka Moczulskiego, przystąpiła do tej formacji. Doszło wówczas do rozłamu na KPN Obóz Patriotyczny Adama Słomki i KPN Leszka Moczulskiego. Postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z 12 stycznia 2018 r. KPN została wykreślona z ewidencji partii politycznych" - dodano w komunikacie IPN. (PAP)
autorka|: Anna Kondek
akn/ aszw/
