Zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN prowadzi prace poszukiwawcze w Palmirach (Puszcza Kampinoska), gdzie w latach 1939-1941 dochodziło do masowych egzekucji ludności polskiej dokonywanych przez niemieckiego okupanta – poinformowało w poniedziałek Biuro Poszukiwań i Identyfikacji w portalu X.
Prace ekshumacyjne pod kierunkiem Polskiego Czerwonego Krzyża w latach 1945-46 i doprowadziły do odkrycia 22 grobów zbiorowych i 5 pojedynczych, w których spoczywały 1734 osoby. Miejsca masowych grobów wskazywali świadkowie egzekucji oraz mieszkańcy pobliskich wsi. Część ofiar rozpoznała rodzina, część zidentyfikowano na podstawie odnalezionych przedmiotów osobistych. Większość zwłok podjętych w czasie ekshumacji została złożona na pobliskim cmentarzu-mauzoleum. Oprócz osób straconych podczas egzekucji na cmentarzu spoczywają osoby zamordowane przez Niemców w pobliskich miejscowościach w latach 1940-43.
Jak podkreślono w informacji zamieszczonej przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN nie ma dowodów, że wszystkie masowe groby na terenie Palmir zostały odnalezione podczas powojennych prac. „Analizy historyczne przeprowadzone przez Instytut Pamięci Narodowej w 2022 r. pozwoliły określić daty egzekucji, gdzie ofiary pozostają niezidentyfikowane bądź nieznane pozostaje miejsce ich pochówku. Może to sugerować istnienie nieodkrytych do tej pory mogił zbiorowych” – zauważają historycy.
Dowodem na istnienie takich miejsc jest między innymi analiza zdjęć lotniczych z okresu powojennych ekshumacji. Na podstawie tych analiz wytypowano kilkanaście miejsc, których lokalizacja i ukształtowanie terenu sugeruje istnienie nieodkrytych mogił zbiorowych. Pierwszy etap prac poszukiwawczych obejmuje kilka z wytypowanych obszarów. Działania prowadzone są we współpracy z Muzeum – Miejscem Pamięci w Palmirach oraz zarządem i pracownikami Kampinoskiego Parku Narodowego.
Pierwsza masowa egzekucja w Palmirach miała miejsce już 7 grudnia 1939 r. Największa z masowych zbrodni w której zginęło 378 osób - wielu wybitnych działaczy społecznych i politycznych, dziennikarzy, lekarzy, adwokatów, księży - odbyła się pół roku później, w dniach 20-21 czerwca 1940 r. Wśród nich był znany działacz socjalistyczny, redaktor „Robotnika”, długoletni poseł na Sejm RP – Mieczysław Niedziałkowski, prezes Stronnictwa Ludowego, Marszałek Sejmu – Maciej Rataj, złoty medalista w biegu na 10 tys. metrów na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles w 1932 r. - Janusz Kusociński, poseł i senator - Halina Jaroszewicz, wiceprezydent Warszawy – Jan Pohoski. Rozstrzelano także córkę gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, przywódcy powstania wielkopolskiego, Agnieszkę. Od grudnia 1939 do lipca 1941 r. Niemcy przeprowadzili tam 21 egzekucji, w których zginęło ponad 1700 osób. Do ostatnich doszło w 1943 r.
Na utworzonym w 1948 r. cmentarzu-mauzoleum spoczywają szczątki 2115 ofiar, ekshumowanych w Puszczy Kampinoskiej i w Lasach Chojnowskich. Nagrobków zidentyfikowanych osób jest 577, znanych jest też 485 nazwisk osób, o których wiadomo, że zginęły w Palmirach, ale ich ciał nie rozpoznano. Pozostałe ofiary pozostają bezimienne.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ pat/
